Thursday 28 June 2012

Hoa Sen Nở Trong Tôi.


Hoa Sen Nở Trong Tôi
Hoa Sen Nở Trong Tôi
SEN NỞ TRONG TÔI

Buổi sang đi lễ chùa,
Nghe lời kinh phật dạy,
Lòng sen nở ngàn hoa,
Ngọt ngào hương giác ngộ.
Bao nhiêu nỗi niềm riêng,
Theo khói trầm bay bỗng,
Đời quay rẽ hướng thuyền,
Bờ u mê nhẹ tách.
Chuông ngân trầm lắng đọng,
Đau khổ hồn thăng hoa,
Mười ngón tay chấp lại,
Làm búp sen an hòa.
Giữa ao bùn nghiệt ngã,
Sen vẫn tỏa hương lành,
Khắp mười phương phổ độ,
Thoát luân hồi tử sanh.

NAM MÔ ĐẠI BI QUÁN THẾ ÂM BỒ TÁT.HET=NAM MO BON SU THICH CA MAU NI PHAT.( 3 LAN ).THICH NU CHAN TANH.( SADI-NI ).28/6/2012.

QUI SƠN CẢNH SÁCH


KIM ĐÀI giới thiệu
1992-2536
Tâm pháp như nhiên
Vạn cổ huy huyền
Thủy lưu sơn đảnh
Hoa vũ mãn thiên
Kim Đài
PHẦN MỘT
NGƯỜI CHỦ NON QUY
Ngày nọ có Tư Mã Đầu Đà từ Hồ Nam đến yết kiến Bá Trượng và thưa rằng:
- Đất Quy Sơn là thắng cảnh nên lập đại đạo tràng kết tập bạn pháp.
Bá Trượng hỏi:
- Lão tăng đến được chăng?
- Đất Quy Sơn rất là kỳ tuyệt, có thể tụ họp một ngàn năm trăm chúng, nhưng chẳng phải là chỗ ở của Hòa thượng.
- Sao vậy?
- Hòa thượng hình xương, núi kia hình thịt, dù có ở, đồ đệ chẳng đầy một ngàn.
- Trong chúng của ta đây có ai ở được chăng?
- Đợi xem qua mới biết.
Bá Trượng sai thị giả gọi đệ nhất tọa, tức là ngài Hoa Lâm đến, hỏi:
- Người này thế nào?
Đầu Đà bảo Hoa Lâm tằng hắng một tiếng và đi vài bước xong, thưa rằng:
- Người này không được.
Bá Trượng sai thị giả gọi Điển Tọa tức Linh Hựu đến. Đầu Đà thưa:
- Đây chính là chủ Quy Sơn.
Tối lại Bá Trượng gọi Sư vào thất dặn dò:
- Ta hóa duyên tại đây. Ông hãy đến thắng cảnh Quy Sơn nối tiếp tông môn của ta và rộng độ kẻ hậu học.
Hoa Lâm hay tin này đến thưa:
- Con là thượng thủ, tại sao Linh Hựu được trụ trì?
Bá Trượng bảo:
- Trong chúng đây, nếu ai nói được câu xuất cách sẽ cho trụ trì.
Bá Trượng đặt tịnh bình xuống đất hỏi Hoa Lâm:
- Không được gọi là tịnh bình, ông gọi là gì?
Hoa Lâm thưa:
- Không thể gọi là khúc cây.
Bá Trượng quay qua hỏi Linh Hựu, Linh Hựu bèn đạp nhào tịnh bình mà đi.
Bá Trượng cười nói:
- Đệ nhất tọa thua mất hòn núi rồi vậy.
Bèn phái Điển Tọa đi làm Tổ khai sơn.
o0o
Chỉ cần một cú trình cơ là được phái đi làm Tổ, khỏi cần nhọc sức ngồi mãi chẳng nằm, khỏi cần long đong cầu chơn đoạn vọng. Giơ chân đá phắt một cái, Phật cũng chẳng quản, Tổ cũng chẳng màng, thế mà lại ngồi trên Liên Hoa đài tạng.
Bá Trượng đặt câu hỏi “Không được gọi là tịnh bình, ông gọi là cái gì?”
Nói khác, trước khi có ngữ ngôn, ông gọi là cái gì?
Thủ tọa Hoa lâm nói “không thể gọi là khúc cây”. Khúc cây hay tịnh bình là ngôn ngữ thế gian đặt ra. Đức Phật đã từng nói: “Ta vì tùy thuận thế gian mà gọi như thế”. Gọi là tịnh bình là theo thế gian mà gọi. Gọi là khúc cây là theo thế gian mà gọi. Hoa Lâm đã rơi vào ngôn ngữ thế gian, việc bên xuất thế hãy còn mờ mịt nên Bá Trượng chẳng nhận.
Quy Sơn đạp nhào tịnh bình vượt trên ngôn ngữ, làm nước sông Hoàng Hà chảy ngược, tuy thắng Hoa Lâm nhưng không qua được con mắt Bá Trượng. Dù sao quy Sơn cũng còn nhọc sức với một cú đá như thế. Ngài Pháp Diễn ở núi Ngũ Tổ đã nói “chẳng cần ông tiến trước lùi sau, dựng ngón tay, đưa nắm tay, nhiễu giường thiền, làm người nữ lễ bái, đưa tọa cụ lên, ngàn thứ kỹ lưỡng. Chỉ cần ông ngay một câu nói cho thích hợp, bèn là chỗ ông thấy”.
Đối với tông phong Lâm Tế, nếu trình cơ như thế chỉ mới là chiêu đầu, phải đỡ nổi cả hai chiêu sau mới được ấn khả, nên nói: “Chiêu thứ nhất nếu tiến được cùng Phật Tổ làm thầy, chiêu thứ hai tiến được cùng trời người làm thầy, chiêu thứ ba tiến được thì tự cứu chẳng xong”. Bá Trượng vì còn nương tay, chẳng nỡ ra đòn hay chiêu kế tiếp, bởi vấn đề chỉ để giải quyết người nào làm chủ Quy Sơn mà thôi.
o0o
Non Quy cao vót không bóng người qua lại, là chỗ ở của cọp sói. Điển tọa Linh Hựu đến cất một am cỏ, hằng ngày lượm trái lật trái dẻ làm thức ăn nuôi sống. Đã bảy năm qua, một hôm Sư tự nghĩ: “Đạo cốt tiếp vật lợi sanh, ở một mình chẳng phải”. Sư bèn đi lần xuống núi thấy cọp sói, Sư bảo: “Nếu ta có duyên với núi này, các ngươi nên đi tránh chỗ khác. Nếu ta không có duyên ở đây thì các ngưoi cứ ăn thịt ta đi”. Sư nói xong, các thú dữ đều bỏ đi. Sư trở về am ở yên như trước.
Không bao lâu dân cư dưới chân núi lần lần hay biết, họ rủ nhau kéo lên núi cất một ngôi chùa cho Sư. Sau này theo lời tâu của Liên Soái Lý Cảnh Nhượng, vua ban hiệu chùa là Đồng Khánh, số chúng quy tụ lên đến một ngàn năm trăm người.
Xưa cũng như nay, tập thể nào cũng có kẻ tốt người xấu, chúng của ngài Quy Sơn cũng chẳng thoát khỏi thông lệ này. Ngoài những bậc có căn cơ xuất cách như Ngưỡng Sơn Huệ Tịch, Hương Nghiêm Trí Nhàn, cũng còn biết bao người lôi thôi trà trộn vào. Bài văn cảnh sách ra đời như một liều lương dược làm hồi sinh sức tiến đạo, đã đánh bạt những con vi trùng khoét thủng mạng mạch buổi sơ tâm, đã xuyên thấm vào từng tế bào và tâm não của những người hiến trọn đời mình cho việc giải thoát và lợi ích quần sanh.
PHẦN HAI
HAI MƯƠI LĂM CÕI
1 - NGHIỆP LỤY THỌ THÂN:
* Thọ thân: thọ thân có hai:
-Phần đoạn sanh tử: sanh tử của phàm phu, vì ái chấp che đậy nên tạo
nghiệp ác mà phải chịu cái khổ sống chết từ phần từ đoạn.
· Biến dịch sanh tử: sanh tử chuyên biến của bậc thánh đã chứng quả tam thừa.
Ngài Bá Trượng nói: “chỉ cần suốt đời tâm như gỗ đá, chẳng bị ấm giới các nhập, ngũ dục bát phong làm trôi chìm tức nhân sinh tử đã được cắt đứt”.
* Nghiệp và lụy:
Vì còn tạo tác nên gọi là nghiệp.
Vì chịu đủ thứ khổ nên gọi là lụy.
Phàm phu vì lục căn lục trần sai sử nên suốt ngày tạo các nghiệp ác nên phải chịu lụy vào ba đường dữ.
Hàng nhị thừa vì che đậy lục căn, xa lánh lục trần, đắm mình trong không tịch nên vẫn còn tạo nghiệp, còn nghiệp là còn lụy, lụy vào hầm sâu giải thoát, đoạn hột giống Phật.
Ngài Tăng Triệu nói: “muôn lụy có nhiễu, gốc tại vọng tưởng, vọng tưởng đã trừ, muôn lụy đều hết”.
* Chúng duyên:
Kinh Đại Bát Niết Bàn nói: “Như cây chuối nhơn tiếng sấm mà được tăng trưởng. Như cây a-thúc-ca, người nữ rờ chạm đến thì cây này trổ bông. Như cây quít được tử thi thời trái thêm nhiều.
“Chim công nghe tiếng sấm nổ mà có trứng. Như chim thanh tước uống nước mắt của thanh tước trống mà có trứng. Như chim công mạng thấy chim trống múa bèn có trứng”.
Ấy là chúng duyên vậy. Thân của chúng ta do duyên hòa hợp của cha mẹ mà sanh ra.
* Tứ đại: đất, nước, lửa, gió.
Kinh Đại Bát Niết Bàn nói: “Bồ tát suy xét thân này như cái trấp, đất nước lửa gió như rắn độc; kiến độc, xúc độc, khí độc, nọc độc. Tất cả chúng sanh gặp bốn rắn độc này thời phải mất mạng. Tứ đại cũng như vậy, hoặc kiến chấp làm độc, hoặc chạm xúc làm độc, hoặc hà khí làm độc, hoặc cắn nọc làm độc, do đây nên xa lìa những điều lành.
Bồ tát suy xét bốn rắn độc này có bốn dòng họ: dòng Sát đế lợi, dòng Bà la môn, dòng Tỳ xá, dòng Thủ đà. Tứ đại cũng có bốn chủng tánh: tánh cứng, tánh ướt, tánh nóng, tánh động. Vì thế nên Bồ tát xem Tứ đại đồng chủng tánh với bốn rắn độc.
Bồ tát lại suy xét bốn rắn độc này thường rình hại người: lúc nào sẽ nhìn ngó, lúc nào sẽ chạm xúc, lúc nào sẽ hà hơi, lúc nào sẽ cắn. Tứ đại cũng như vậy, thường rình chờ dịp để hại chúng sinh.
Nếu bị bốn rắn độc hại chết, chẳng đến nỗi phải đọa trong ba đường ác. Nếu bị tứ đại giết hại tất sanh vào ba đường ác. Bốn rắn độc này dầu săn sóc nuôi dưỡng nó nhưng nó cũng thường muốn giết người. Cũng vậy, dầu thường cung cấp nhưng tứ đại cũng luôn kéo dắt người tạo những nghiệp ác. Bốn rắn độc ấy nếu một con sân giận thời sẽ giết người. Tánh tứ đại nếu một đại phát lên cũng có thể hại người. Bốn rắn độc ấy dầu ở chung một chỗ, nhưng tâm tánh của nó đều riêng khác. Tứ đại dầu đồng ở một thân mà tánh của mỗi đại khác nhau. Bốn rắn độc ấy dù có cung kính nó, cũng khó có thể gần gũi nó, tứ đại cũng như vậy. Bốn rắn độc ấy nếu lúc hại người, có được phù chú thuốc men của Sa môn hay Bà la môn thời có thể chữa trị. Tứ đại giết người dầu có Sa môn hay Bà la môn dung thần chú phép tắc cũng chẳng trị được. Như người trí nghe hơi tanh của rắn độc liền tránh xa. Chư Phật Bồ tát nghe hơi hôi của tứ đại cũng liền tránh xa”.
2 – VÔ THƯỜNG TẤN TỐC:
* Vô thường: ở đây chỉ cho sanh già bịnh chết nó đến bất chợt.
Vì nghiệp lực của chúng sanh khác nhau nên sự sanh già bịnh chết của chúng sanh cũng khác nhau. Hàng chư thiên và địa ngục đều có hóa sanh. Ngạ quỷ có hai cách là thai sanh và hóa sanh. Người và súc sanh có bốn cách là thai sanh, noãn sanh, thấp sanh và hóa sanh. Ví như Tỳ Xá Khư mẹ của Di Già La đẻ ra ba mươi hai cái trứng, thành ba mươi hai đứa con trai, Di Già La là người con trai lớn nhất Đây là trường hợp noãn sanh. Lại, ví như trên đỉnh đầu của Sa La Ba Ly sanh ra một vị Chuyển Luân Thánh Vương, đây là trường hợp thấp sanh (sanh do ẩm ướt).
Trong kinh Đại Bát Niết Bàn có quốc vương tên Thiện Trụ, trên đầu hiện cục bướu, mười tháng sau sanh ra Đảnh Sanh, làm Chuyển Luân Thánh Vương.
Trong chúng Tỳ kheo ni của Phật có một vị Tỳ kheo ni tên A La Bà từ trong đất tự hóa sanh. Vào thời kiếp sơ, loài người đều hóa sanh cả, rồi về sau thường do thai sanh.
* Sát na: Chỉ khoảng thời gian ngắn nhất như trong chớp mi, nháy mắt.
Theo Đại Trí Độ Luận, trong một sát na, tâm tư có sáu mươi lần sanh diệt.
Trong kinh Đại Bát Niết Bàn, phẩm Ca Diếp Bồ tát, Phật nói: “một hơi thở, một nháy mắt, thọ mạng của chúng sanh có bốn trăm lần sanh diệt.”
Ở đệ nhất nghĩa đế, sát na có nghĩa là vô sanh, như trong kinh Lăng Già:
Tất cả pháp chẳng sanh
Đó là nghĩa sát na
Mới sanh liền có diệt
Chẳng vì kẻ ngu thuyết
* Ngạn thọ tỉnh đằng: Cây bờ dây giếng, dụ cho cái gì bấp bênh, không bền chắc.
Kinh Đại Tập ghi: “Xưa có một người vì tránh hai con voi say, nắm dây chuyền xuống giếng. Dưới có ba con rồng phun lửa dương móng. Người kia liền đeo theo cái dây treo giữa chừng. Trên có hai con chuột một đen một trắng cắn dây gần đứt. Bốn bên có bốn con rắn thò đầu le lưỡi muốn cắn. Người kia ngó lên thì hai con voi đã đứng chực trên miệng giếng rồi. Đang lo âu không biết làm thế nào thoát khỏi cái chết, bỗng có bầy ong bay qua nhễu năm giọt mật vào miệng, người kia nuốt lấy mật ấy rồi quên cả sợ sệt nguy hiểm.
Hai con voi say dụ cho sanh tử, sợi dây ví cho mạng căn. Vào miệng giếng là dụ vô thường. Hai con chuột ví ngày tháng thoi đưa. Bốn con rắn dụ tứ đại. Ba con rồng dụ ba độc. Năm giọt mật dụ cho ngũ dục.
3 – LY GIA THẾ PHÁT
* Bên trong siêng công khắc niệm:
Khắc niệm chẳng phải chận đứng tâm như đắp đê ngăn nước. Chẳng để vọng niệm thao túng tự do, cũng chẳng khởi tâm dẹp nó. Để cho vọng niệm thao túng tự do, ấy là phàm phu, khởi tâm dẹp nó là rơi vào hạ thừa.
Khắc niệm đến mức tuyệt cùng là ở nơi niệm mà vô niệm, vô niệm mà niệm, tùy cơ cảm ứng như trăng với nước, như nước với trăng. Nơi nào có nước là ở đó có trăng và tất cả mặt trăng trong nước đều nhiếp về mặt trăng trên trời:
Nhứt nguyệt phổ hiện nhứt thiết thủy
Nhứt thiết thủy nguyệt nhứt nguyệt nhiếp
(Chứng Đạo Ca)
Đạo Ngô bảo chúng:
- Ta đau gần muốn chết, bởi trong tâm có một vật để lâu thành bệnh, người nào vì ta dẹp nó?
Thạch Sương bước ra thưa:
- Tâm vật đều phi, dẹp đó thêm bệnh.
Đạo Ngô khen:
- Lành thay! Lành thay.
Khởi tâm dẹp các tư niệm là bệnh. Ấp ủ các tư niệm cũng là bệnh. Chỉ cần tìm tâm thôi, vì tâm chính là nguồn phát sinh ra các tư niệm này.
* Bề ngoài tỏa đức vô tranh:
Vô tranh tức chẳng sanh tâm tranh đấu, chẳng có ý hơn thua, chẳng thấy lỗi người. Vì chẳng thấy lỗi người nên bề ngoài thường tỏa đức vô tranh.
Lục Tổ nói: “Nếu thầy lỗi lầm người, lỗi mình đến bên tả” (nhược kiến tha nhơn phi, tự phi khước thị tả).
Người tu suốt ngày thường kiểm điểm lỗi mình, ấy gọi là vô tranh.
Bên trong siêng công khắc niệm là nhân
Bề ngoài tỏa đức vô tranh là quả.
Ngài Vĩnh Gia nói: “Lặng lẽ dứt ở trong thảnh thơi bày bên ngoài” (Điềm đạm tức ư nội, tiêu tán dương ư ngoại) là đồng với ý trên.
4 – DANH LỢI BÔN TẦM
* Tỳ kheo: có ba nghĩa Khất sĩ, Bố ma và Phá ác. Có ba trường hợp thành Tỳ kheo:
1) Người chứng Thánh quả vô lậu gọi là pháp tánh Tỳ kheo.
2) Được Phật đương thời gọi Thiện Lai Tỳ kheo thì thành Tỳ kheo gọi là Thiện Lai Tỳ kheo.
3) Chư Tăng hòa hợp đúng pháp, bạch tứ yết ma trao giới Tỳ kheo, đây gọi là Tác Pháp Tỳ kheo.
* Thường trụ: có bốn nghĩa:
1) Thường trụ thường trụ: là những món như phòng, nhà, hoa quả, ruộng vườn v.v… Những vật đây thuộc về chùa, không cho mang đi chỗ khác, không được chia ra bán.
2) Thập phương thường trụ: những vật cúng trong chùa, chúng tăng thường ăn, mười phương Tăng đều được dùng.
3) Hiện tiền hiện tiền: Vật của thí chủ cúng cho chúng tăng có mặt trong chùa, các thầy đây có quyền chung hưởng.
4) Thập phương hiện tiền: các vị xuất gia khi qua đời để lại chút ít vật. Nếu trong chúng Tăng chưa làm phép yết ma thì vật ấy thuộc Thập phương Tăng. Đã làm phép yết ma rồi thì vật ấy thuộc về các thầy có mặt trong chùa.
Hai món đầu gọi là của Tăng Kỳ (của chùa).
Hai món sau gọi là của Hiện tiền Tăng.
* Chỉ thú: diệu chỉ của Đạo.
Người xưa khi chưa nghe được diệu chỉ của Đạo là bôn ba đi thưa hỏi người trên, như ngài Tuyết Phong, khi chưa ngộ đạo phải lận đận ba phen Đầu Tử, chín lần Động Sơn, cuối cùng mới thành đạo ở Nham Đầu.
Luận Ngữ nói: “Quân tử mưu đạo bất mưu thực”. Nhà nho đã vì đạo mà quên ăn như thế, Thích tử chúng ta há vì cơm áo mà xuất gia ư?
GIÁO PHÁP VÔ CHUYÊN:
* Pháp tịch: tên khác của tỳ ni
* Liễu nghĩa thượng thừa:
Giáo liễu nghĩa: Giáo bất liễu nghĩa:
- Phân biệt về thanh - Phân biệt về trược
- Phi tâm phi Phật - Tức tâm tức Phật
- Thích hợp với người thượng căn - Thích hợp với người hạ căn
- Nghịch tục - Tùy tục
Giáo liễu nghĩa là trì. Giáo bất liễu nghĩa là phạm. Phật địa thượng thừa chẳng trì chẳng phạm nên giáo liễu nghĩa và giáo bất liễu nghĩa đều chẳng dùng.
* Giáo lý chưa từng thao thức
Huyền đạo rất mực khó vào:
Người từng thao thức về giáo lý thường quên ăn bỏ ngủ, có khi bỏ cả thân mạng. Như Thủ tọa Sơ, vì không đáp được câu hỏi của Động Sơn, một đêm trằn trọc thao thức bỏ ngủ, sáng hôm sau tịch. Câu chuyện như sau:
Động Sơn đến Phần đàm yết kiến Thủ tọa Sơ. Thủ tọa sơ dạy chúng có câu:
Cũng rất kỳ! Cũng rất kỳ
Phật giới đạo giới chẳng nghĩ nghì
Động Sơn hỏi:
- Phật giới đạo giới chẳng hỏi, người nói Phật giới đạo giới là ai, xin nói một câu?
Thủ tọa làm thinh không đáp. Động Sơn giục:
- Sao chẳng nói đi?
- Nói chẳng được.
- Nói cũng chưa từng nói, cái gì mà nói chẳng được?
Thủ tọa cũng không đáp. Động Sơn thưa:
- Phật với đạo chỉ là danh tự, sao chẳng dẫn kinh?
- Kinh nói thế nào?
- Được ý quên lời.
Thủ tọa bảo:
- Vẫn còn đem ý kinh đến đầu tâm làm thành bệnh.
- Nói Phật giới đạo giới bệnh lớn nhỏ?
Thủ tọa không đáp được, sáng hôm sau tịch. Thời nhơn gọi Động Sơn là hỏi chết Thủ tọa.
Trường hợp của Thượng tọa Minh sau đây suýt chút nữa là bỏ mạng vì đã từng thao thức với đạo:
Thượng tọa Minh ở Hương Giáo hỏi quốc sư Đức Thiều:
- Ngài Ca Diếp mang y trượng sáu của đức Thích Ca để tại núi Kê Túc chờ ngài Di Lặc ra đời để đem y trượng sáu này khoác vào thân ngàn thước của Đức Di Lặc ứng vào vừa vặn. Chỉ như thân đức Thích Ca cao trượng sáu, thân ngài di lặc cao ngàn thước, như vậy thân phải rút ngắn hay y phải nối dài?
Đức Thiều bảo:
- Ông lại hiểu lấy.
Thượng tọa Minh phủi áo bỏ đi ra.
Đức Thiều bảo:
- Kẻ tiểu nhi! Nếu Sơn Tăng đáp lời ông chẳng phải thì nên có nhân quả, nếu ông đáp phải ta sẽ thấy vậy.
Minh trở về bảy hôm sau thổ huyết.
Khi đó Hòa thượng Phù Quang khuyên:
- Ông phải mau đi sám hối.
Minh liền đi đến phương trượng buồn khóc thưa rằng:
- Xin Hòa thượng từ bi nhận cho con sám hối.
Đức Thiều bảo:
- Như kẻ ngã xuống đât, nhơn đất mà đứng dậy, ta chẳng từng dạy ông ngã hay đứng.
Minh thưa:
- Nếu cho con sám hối, con sẽ trọn đời hầu hạ ngài.
Đức Thiều vì Thượng tọa Minh nói kệ:
Chư Phật đạo bằng nhau
Rõ ràng thấy cao thấp
Thích Ca cùng Di Lặc
Như ấn đóng trên bùn
6 - TỰ CHỦ TOÀN VÔ:
Chưa rành kinh luật là nhân
Thâu nhiếp đều không là quả
Đây là do thối thất tâm ban đầu.
Theo kinh Đại Bát Niết Bàn, có năm nhơn duyên làm cho Tỳ kheo thối thất:
Một là thích nhiều việc
Hai là ưa nói chuyện đời
Ba là ham ngủ nghỉ
Bốn là gần gũi người tại gia
Năm là ưa dạo đây đó.
* Uy nghi:
Cái dáng tôn nghiêm làm cho người thấy phải sợ gọi là uy. Nghi: dáng dấp.
Uy nghi là cái dáng dấp nghiêm trang làm cho người ta thấy phải sợ, làm cho sanh lòng tôn kính mà bắt chước theo.
Đại Trí Độ Luận ghi: “Sau khi Phật nhập diệt một trăm năm, có vị Tỳ kheo Ưu Ba Cúc Đa được thần thông A La Hán. Khi Phật còn tại thế, có vị Tỳ kheo ni được gặp Phật năm hai mươi tuổi. Lúc Ưu Ba Cúc Đa đắc A La Hán, bà đã được một trăm hai mươi tuổi. Ngài Ưu Ba Cúc Đa muốn gặp vị Tỳ kheo ni để hỏi về oai nghi của Phật, bèn sai người đệ tử đến báo trước với bà.
Bà dùng bát đựng đầy dầu mè đặt ngay cửa để xem oai nghi của vị A La Hán này ra sao. Ngài Ưu Ba Cúc Đa bước qua cửa, làm đổ một ít dầu mè mà không để ý. Khi đã ngồi yên, ngài liền hỏi về dung nghi của Phật ra sao.
Bà đáp rằng: Khi ấy tôi còn nhỏ tuổi, thấy Phật vào tụ lạc, dân chúng đều đảnh lễ. Tôi thấy Phật quang minh, cũng cúi đầu đảnh lễ. Ngay khi vừa cúi xuống thì chiếc xuyến vàng của tôi rơi lăn vào dưới sàn chỗ Phật ngồi. Phật dùng quang minh chiếu sáng chỗ tối ấy, tôi thấy và lượm lên. Do vậy tôi theo Phật thọ giới Tỳ kheo ni.
Ưu Ba Cúc Đa lại hỏi: Khi Phật còn ở đời, oai nghi lễ phép các Tỳ kheo ra sao?
Bà đáp: Phật cũng có lục quần Tỳ kheo vô liêm sỉ, rất là tệ ác, nhưng oai nghi phép tắc của họ hơn ngài nhiều.
- Làm sao bà biết được?
- Tuy tệ ác như vậy nhưng lục quần Tỳ kheo trong các oai nghi đi đứng ngồi nằm không bao giờ mất phép tắc, cho nên họ đến đây, tôi có để dầu ngoài cửa mà dầu chẳng đổ xuống đất. Ngài tuy được sáu thần thông A La Hán mà không bằng họ.
Ngài Ưu Ba Cúc Đa nghe lời ấy rồi rất xấu hổ. Từ đó về sau nhất tâm cẩn thận. Nhất tâm cẩn thận là tướng của thiện nhơn vậy.
7 – XÚC SỰ BẤT THÔNG:
* Xúc sự diện tường: chạm việc đụng vách có nghĩa gặp việc thì trở ngại, mù mịt chẳng giải quyết được như đối diện với tường vách.
Như Hương Nghiêm Trí Nhàn miệng lưỡi lanh lợi, khi còn ở với Tổ Bá Trượng hỏi một đáp mười. Đến khi bị Quy Sơn hỏi: trước khi cha mẹ sanh, bổn lai diện mục của ông là gì? Lúc bấy giờ Hương Nghiêm mù mịt như đối điện với tường vách.
8 – LÂM CHUNG KHỔ CẢNH:
* Lâm hành huy hoắc: khi đi quay quắt. Giờ phút lâm chung như con cua bỏ vào nước sôi, công phu tu hành muôn phần, lúc này chỉ còn một hai phần.
* Hộc xuyên tước phi: lụa thủng chim bay.
Đại Luận nói: “Con chim chun trong các cái bình, lấy lụa bịt miệng bình lại, lụa rách chim bay đi. Cũng như cái thân ta lúc tan rã, thần thức đi theo nghiệp. Cái bình dụ thân tứ đại, lụa dụ mạng căn, chim dụ thần thức. Thần thức tức tâm thức vậy. Do tâm thức nương nơi nghiệp lành nghiệp ác đời trước mà đến chịu quả báo, như chim nọ chun trong cái bình. Bị nghiệp nó buộc như lụa bịt miệng bình. Quả báo nếu hết rồi, thân phải đi theo nghiệp như lụa thủng chim bay đi. Bởi thức tâm nó buộc bằng dây nghiệp ở trong bình sắc thân mà không chỗ nào chẳng đến. Dây nghiệp chưa dứt, đi rồi phải trở lại. Bình bể dây dứt thì đi không trở lại.
9 - CẢNH SÁCH TƯƠNG THÂN:
* Giam ngôn: phong gói lời nói
* Quý: cuối. Tháng cuối mùa gọi là quý.
- Chánh pháp: Chữ chánh cũng như chữ chứng vậy. Nghĩa là sau khi Như Lai diệt độ, trong một ngàn năm đầu, có người vâng thọ giáo pháp bèn hay tu hành liền được chứng quả.
- Tương pháp: chữ tượng cũng như chữ tợ, nghĩa là cả đời tượng pháp đây cũng có giáo pháp, cũng có người tu hành, giống như đời chánh pháp vậy. Nhưng sau khi Như Lai diệt độ hai ngàn năm, có người vâng lãnh giáo pháp, cũng hay tu hành mà phần nhiều ít ai chứng quả.
- Mạt pháp: Chữ mạt nghĩa là ngọn ngành; nghĩa là sau khi Như Lai diệt độ rồi, sau đời chánh pháp tượng pháp mười ngàn năm giáo pháp để lại trong đời, cũng có người vâng lãnh nhưng chẳng có thể tu hành chứng quả.
Tổ Quy Sơn ra đời (771-853) sau khi Như Lai diệt độ non hai ngàn năm, là cuối thời tượng pháp nên gọi là tượng cuối.
10 - XUẤT GIA CÔNG HẠNH
* Xuất gia:
- Cắt ái từ thân, phát đại thệ nguyện thay chúng sanh chịu hết các khổ.
- Nương gần thiện tri thức, nuôi lớn chánh kiến.
- Lìa hai đầu: phiền não cũng bất khả đắc, Niết Bàn cũng bất khả đắc, cái bất khả đắc đó cũng bất khả đắc, đi vào tam giới như dạo hoa viên, ấy gọi là xuất gia.
Có người nói: “Xuất gia vô gia, xứ xứ gia”, xuất gia là kẻ không nhà, bởi đâu cũng là nhà.
* Phát túc siêu phương: Bước đi bặt dấu, đi vào khắp mười phương thế giới mà chẳng dính mắc phương nào nên gọi là siêu phương, cũng gọi là bặt dấu, bởi chẳng để lại dấu vết, chư Thiên tìm chẳng được, Ba Tuần dò chẳng ra.
Theo Động Sơn, có ba con đường gọi là phát túc siêu phương: huyền lộ, đường chim, xòe tay.
Có vị tăng hỏi:
- Bình thường thầy dạy học nhơn đi đường chim, chưa biết thế nào là đường chim?
Động Sơn đáp:
- Chẳng gặp một người.
- Thế nào là đi?
- Cần phải hạ chân vô sự.
- Đi đường chim có phải là bổn lai diện mục không?
- Xà Lê sao điên đảo.
- Chỗ nào là chỗ con điên đảo?
- Không điên đảo sao nhận giặc làm con?
- Thế nào là bổn lai diện mục?
- Chẳng đi đường chim.
Cần phải tới điền địa này mới gọi là phát túc siêu phương.
Như Thiền sư Vân Cư Đạo Ưng cất am cỏ nơi Tam Phong, cả tuần nhựt không xuống đường. Động Sơn thấy lạ hỏi:
- Mấy ngày nay sao ông không đến thọ trai?
Đạo Ưng thưa:
- Có thiên thần cúng dường mỗi ngày.
- Ông vẫn còn kiến giải. Rồi gọi: Ưng am chủ!
- Dạ!
- Chẳng nghĩ thiện, chẳng nghĩ ác là cái gì?
Sư về am lặng lẽ, thiên thần tìm mãi chẳng thấy, trải ba ngày như thế mới thôi cúng dường.
Khi thiên thần tìm mãi chẳng thấy Đạo Ưng, lúc ấy mới gọi là phát túc siêu phương.
Cửu Phong là thị giả của Thạch Sương. Khi Thạch Sương mất, chúng Tăng trong tự viện họp và quyết định chọn vị Thủ tọa làm trụ trì mới. Nhưng Cửu Phong đã đứng lên nói với cử tọa:
- Trước hết chúng ta phải biết rằng Thủ tọa có thực sự hiểu giáo lý của Thầy không đã.
Thủ tọa hỏi:
- Ông định hỏi gì về giáo lý của Thầy?
- Thầy chúng ta thường dạy về bảy “đi thẳng”.
1. Đi thẳng, thôi nghỉ
2. Đi thẳng, buông hết
3. Đi thẳng, thu lạnh nước trong
4. Đi thẳng, muôn năm một niệm
5. Đi thẳng, lò hương miếu cổ
7. Đi thẳng, hương xông gió lặng
Nếu Thủ tọa hiểu nghĩa thật của đi thẳng thì xin ban pháp ngữ, nếu không thì thôi.
Thủ tọa đáp: Một sắc màu, khác cách dùng.
Cửu Phong la lên:
- Đó! Tôi biết ông chẳng hề hiểu giáo lý của Thầy.
- Nếu ông không chấp nhận kiến giải của tôi thì xin đốt một nén hương lên. Nếu tôi không thể chết trước khi hương cháy hết thì tôi xin chịu là không hiểu ý Thầy.
Rồi thì hương được đốt và Thủ tọa bắt đầu ngồi thẳng như một cây gậy. Và kìa, trước khi nén hương cháy hết, vị Thủ tọa đã ngồi mà hóa.
Cửu Phong vỗ vai tử thi, nói:
- Ông muốn ngồi mà tịch hay đứng mà hóa cũng được, còn về ý nghĩa những lời của Thầy, ông vẫn chưa hiểu.
Phải thấy như Cửu Phong kia mới gọi là phát túc siêu phương, Thủ tọa vì còn kẹt nơi danh tướng, trụ ở Nhất tướng nên đối đáp như thế.
11 - NGUYỆN LỰC HÀM TÀNG:
* Ý dục đẳng siêu hà sở: Ý muốn vượt lên ba cõi mà chẳng dính mắc nơi ba cõi.
* Tâm kỳ Phật pháp đống lương: Tâm nguyền trụ cột Phật thừa, kỳ hẹn làm cái gì to lớn cho Phật pháp.
- Thiền sư Nhơn Dũng ở Bảo Ninh đến tham vấn Thiền Sư Minh Giác ở Tuyết Đậu. Minh Giác thầm biết Sư sẽ gánh vác đại pháp, bèn nói cợt Sư là “tọa chủ Anh Tường”. Sư nổi giận xuống núi, trông về Tuyết Đậu làm lễ và thề rằng: “Tôi đời này đi hành cước tham thiền nếu đạo lý chẳng bằng Tuyết Đậu, thề chẳng trở về quê.
Sau này Sư nối pháp Tổ Dương Kỳ.
- Ngài Hiếp Tôn giả tám mươi tuổi mới xuất gia. Những vị Tăng trẻ hỏi ngài: “Việc của người xuất gia, một là tu tập thiền định, hai là học tụng kinh điển, mà ông nay đã già yếu, làm sao tu tiến được?
Tôn giả nghe rồi liền phát thệ: “Tôi nếu không thông ba tạng kinh, không đoạn được ái dục trong ba cõi, không chứng được sáu pháp thần thông và đầy đủ tám món giải thoát, thệ không để hông bén chiếu. Nhờ nguyện lực trên, ngài đắc pháp làm tổ thứ mười.
12 – NGÔN HẠNH TƯƠNG ƯNG:
* Mở lời phải hiệp với tủy kinh:
Lời nói phải đến chỗ rốt ráo tuyệt cùng, dứt mạng căn người học, chẳng rơi bờ mé, chẳng còn vết tích, như chim bay trong không chẳng để dấu, mở bày thật tướng cho người nghe, khiến họ được vào tri kiến của Như Lai.
Như hỏi: “Thế nào là Bồ tát vào pháp môn bất nhị?”, ba mươi mốt vị Bồ tát nơi hội Tịnh Danh đều trả lời theo chỗ thấy của các ngài nhưng chưa vào được chỗ cốt tủy. Chỉ có ngài Duy Ma Cật mặc nhiên vô ngôn, cái im lặng phá thủng nhị biên, mở đường sống cho người.
Bồ Đề Đạt Ma trước giờ lên đường, ngài bèn bảo các đệ tử trình chỗ sở đắc của mình. Bấy giờ ông Đạo Phó bạch:
- Theo chỗ thấy của tôi, chẳng chấp văn tự, chẳng lìa văn tự, đó là chỗ dụng của Đạo.
Tổ nói: “Ông được phần da của tôi”.
Bà Ni Tổng trì bạch:
- Chỗ hiểu của tôi nay như Khánh Hỷ (A Nan) nhìn vào nước Phật A Súc thấy một lần mà không thấy lại được.
Tổ nói: “Bà được phần thịt của tôi”.
Ông Đạo Dục bạch:
- Bốn đại vốn không, năm ấm chẳng thật, chỗ thấy của tôi là không có gì sở đắc hết.
Tổ nói: “Ông được phần xương của tôi”.
Sau cùng đến Huệ Khả, Khả đảnh lễ Tổ rồi cứ thế mà đứng thẳng.
Tổ nói: “Ông được phần tủy của tôi”.
* Luận nói phải nhằm tông cổ đức. Nếu nói không nhằm vào tông của cổ đức, cứ ức tưởng mà nói thì đồng với tà ma ngoại đạo. Muốn nhằm tông, trước phải tâm thông, tâm đã thông rồi thì thuyết mới thông.
Có vị Tăng hỏi Giáp Sơn:
- Thế nào là pháp thân?
Giáp Sơn đáp:
- Pháp thân vô tướng.
- Thế nào là pháp nhãn?
- Pháp nhãn vô tỳ.
Đây là do ức tưởng mà nói.
Đến khi đại ngộ nơi Hoa Đình Thuyền Tử, Giáp Sơn trở về vẫn trả lời như trước. Đây là do kiến địa mà nói. Vì kiến địa mà nói nên nhằm vào tông môn.
Nhưng như thế nào là tâm thông thuyết thông? Lục Tổ nói: “Thuyết thông và tâm thông, như mặt trời giữa không”. Thuyết và tâm cả hai đều quên, rỗng suốt không chỗ nương tựa như mặt trời giữa không, hiển bày trung đạo đệ nhất nghĩa.
Vì mở lời thường hiệp với tủy kinh nên chẳng chống trái với ý Phật. Luận nói lại nhằm tông cổ đức nên chẳng rơi bờ mé của tình thức, chẳng kẹt ngữ ngôn. Quốc sư Trung Phong nói:
Toàn thể không còn chỗ che dấu
Đương cơ chẳng từng kẹt ngữ ngôn
13 - TRẠCH BẠN TƯƠNG GIAO
* Đi xa nương náu bạn hiền
Trú ở phải nên chọn bạn
Các câu này đều nói lên vai trò quan trọng của bạn bè, khi giao du phải rất nên thận trọng. Tục ngữ Việt Nam có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” cũng đều nói lên ý này.
Kinh Đại Niết Bàn nói: “Đại Bồ tát xem voi ác cùng bạn ác đồng nhau không khác, vì cùng làm hại thân. Đối với voi ác, Bồ tát chẳng sợ bằng bạn ác, vì voi ác chỉ hại thân mà chẳng hại được tâm. Bạn ác thì hại cả hai thức thân và tâm. Voi ác chỉ làm hại một thân, bạn ác có thể làm hại vô lượng thân lành, vô lượng tâm lành. Voi ác chỉ có thể hại thân hôi nhơ, bạn ác có thể phá hoại tịnh thân cùng tịnh tâm. Voi ác chỉ có thể làm hại nhục thân, bạn ác làm hại đến pháp thân. Bị voi ác giết chẳng sa vào ba đường ác, bị bạn ác giết tất sa vào ba đường ác. Voi ác chỉ là kẻ oán thù của thân, bạn ác là kẻ thù của pháp lành. Do đây nên Bồ tát thường phải xa lìa bạn ác”.
Thiền Lâm Bảo Huấn nói: “Người tu học, ở phải chọn nơi, chơi phải lựa người, mới có thể dứt được những điều tà vạy, gần được người trung chính và nghe được lời nói chân chánh. Xưa kia, Phúc Nghiêm Lương Nhã Hòa thượng thường mến chuộng thể cách ngài Chân Như Triết, song chưa biết ngài thường y phụ cùng ai. Một hôm Hòa thượng thấy ngài Chân Như Triết cùng đi với các ngài Đại Ninh Khoan, Tưởng Sơn Nguyên và Thúy Nham Chân. Hòa thượng Lương Nhã vui mừng khôn xiết và thung dung nói với ngài Chân Như Triết: “Các đại sĩ là bậc long tượng trong pháp môn mà tôi may mắn được theo. Ngày sau, chống đỡ sự đổ nát của Đạo ta, làm rạng rỡ sự lợi ích trong giáo pháp của các Tổ, hẳn không phải là ở chỗ phó chúc nhiều lần của tôi mà là ở chỗ gương sáng giao bạn của các ngài vậy”.
* Mỗi mỗi trong veo tai mắt:
Sắc chẳng tự nói rằng sắc, thinh chẳng tự bảo rằng thinh, chỉ vì ai kia đã dính mắc vào đó. Nên Tilopa đã nói với đồ đệ của mình là Naropa bên bờ sông Hằng một câu nói lừng danh như sau: “Không phải các tướng đã trói buộc con trong luân hổi mà chính là sự chấp trước đã trói buộc con. Ôi! Chính sự chấp trước đã làm con là Naropa!”
Nếu chẳng chấp trước, các pháp mỗi mỗi hiển bày, mỗi mỗi trong veo tai mắt. Các pháp xưa nay vốn như thế, chẳng can hệ gì đến ta:
Chư pháp tùng bổn lai
Thường tự tịch diệt tướng
Xuân đáo bách hoa khai
Hoàng oanh đề liễu thượng.
14 - DỤC ĐỨC THAO TÂM:
- Thiền sư Vô Nghiệp nói: “Những vị cổ đức xưa, sau khi hội được yếu chỉ bèn cất am tranh hoặc ở thất đá, nấu cơm bằng lò bễ, trải hơn hai ba mươi năm, danh lợi không bận lòng, tiền của chẳng phiền nghĩ, quên hẳn người đời, ở ẩn chốn núi rừng, vua chúa vời chẳng đến, chư hầu thỉnh chẳng đi. Đâu như chúng ta ngày nay, tham danh mến lợi, chìm đắm trong bụi đời như bọn con buôn”.
- Hòa thượng Lại Toản ở trong thất đá nơi Hoành Sơn. Vua Đường Túc Tông nghe danh sai sứ đến triệu thỉnh. Sứ giả đến thất nói to: Thiên tử có chiếu, Tôn giả nên đứng dậy lễ tạ ơn.
Sư bới trong đống tro mò được một củ khoai nướng lột ăn, nước mũi chảy lòng thòng mà không đáp lời sứ. Sứ giả cười nói: Xin Tôn giả chùi mũi đi. Sư nói: Tôi đâu rảnh vì người tục chùi nước mũi. Sư không đi. Sứ giả trở về tâu vua, vua càng kính phục và tán thán.
- Tosui là một thiền sư người Nhật, đã từng ở nhiều ngôi đền và giảng dạy nhiều nơi khác nhau. Ngôi đền và Tosui ở sau cùng quy tụ rất nhiều đệ tử. Tosui bảo với các môn đồ rằng ông sắp bỏ hẳn việc giảng dạy. Tosui khuyên họ giải tán và đi đâu tùy thích. Sau đó không ai thấy bóng dáng của Tosui đâu cả.
Ba năm sau, một đệ tử khám pháp thấy Tosui chung sống với một số người ăn mày dưới một gầm cầm ở Kyoto. Lập tức anh ta khẩn cầu Tosui chỉ dạy.
Tosui bảo: Nếu anh có thể sống được như ta một đôi ngày thì ta dạy cho.
Thế rồi người đệ tử mặc quần áo ăn mày sống với Tosui được một ngày. Hôm sau, một tên ăn mày ngã ra chết, Tosui và người đệ tử nửa đem mang xác chết chôn nơi một sườn núi. Chôn xong hai thầy trò trở lại gầm cầu.
Phần đêm còn lại, Tosui ngủ rất ngon giấc nhưng người đệ tử không thể chợp mắt được. Sáng hôm sau, Tosui nói: Hôm nay chúng ta khỏi phải đi xin đồ ăn, người bạn đã chết để lại một ít kìa!
Nhưng người đệ tử không ăn được một miếng nào. Tosui bảo: Ta đã bảo anh không thể sống như ta được. Hãy cút đi, đừng làm phiền ta nữa.
15 - THIỀN TÔNG YẾU CHỈ:
Yếu chỉ Thiền tông được gói trọn trong các câu: “Chẳng cần để tâm theo vật, tâm đã chẳng theo vật, vật chẳng ngại tâm”.
Sở dĩ chúng ta bị nghiệp lực thắt buộc là vì để tâm theo vật, để cho căn chạm cảnh. Nếu căn chẳng đến cảnh thì làm người giải thoát. Một khi tâm đã chẳng theo vật thì mười phương thế giới chẳng ngăn ngại tâm, nên Bàng Uẩn nói:
Nếu tự vô tâm nơi vạn vật
Ngại gì vạn vật thường vây nhiễu
Trâu sắt không sợ sư tử rống
Giống như người gỗ xem chim vẽ
Người gỗ bổn thể tự vô tình
Chim vẽ gặp người cũng chẳng kinh
Tâm cảnh như như chỉ như thế
Lo gì bồ đề đạo không thành?
Đạt đến vô tâm quả là chuyện không phải đơn giản một đôi ngày có thể làm được. Như phẩm Phạm Hạnh nói “Ví như hột đậu đá, lúc đã khô lấy dùi ghim trọn không dính được. Phiền não đã cứng rắn cũng như vậy, dầu một ngày đêm nhiếp tâm chẳng tán nhưng khó điều phục được”. Vì thế nên phải rất cẩn trọng.
Tông này khó nắm chỗ diệu
Phải trong tơ tóc dụng tâm
Nếu còn vướng chút nhỏ như sợi tơ trong tâm thì chẳng phải đạp đến đất chân thật. Ngài Vô Nghiệp nói: “Bồ Tát học Bát Nhã không được khinh mạn, như đi trên băng, như chạy trên kiếm bén. Khi lâm chung, một mảy tình phàm lượng thánh chưa sạch, chút bụi tư niệm chưa quên, liền tùy niệm thọ sanh.
Hành giả tham thiền đều phải qua ba giai đoạn sau:
Giai đoạn 1: Tâm ghé bến mầu
Soi xét tinh mật
Giai đoạn 2: Vạch cùng chỗ tột
Giai đoạn 3: Tỏ suốt nguồn chơn
Tâm ghé bến mầu tức đã được chỗ vào.
Ngài Trần Tôn Túc nói: “Chưa được chỗ vào như đưa ma me. Đã được chỗ vào như đưa ma me”. Như thế, được chỗ vào chưa phải là xong việc mà phải soi xét tinh mật, vạch cùng chỗ tột.
Ngài Hối Đường Tố Tâm, sau khi được chỗ vào ở ngài Huệ Nam, Hối Đường vẫn thường đến thưa hỏi về ngữ cú của Vân Môn. Huệ Nam bảo:
- Biết là việc bên liền thôi, ông dùng nhiều công phu làm gì?
Hối Đường thưa:
- Chẳng thế, con còn có chút nghi, chẳng đến vô học, đâu hay bảy dọc tám ngang xoay trời chuyển đất?
Huệ Nam hứa nhận.
Nếu chưa đến chỗ cùng tột thì chưa triệt ngộ. Chỗ ngộ có sâu có cạn tùy ở sự kham nhận của mỗi hành giả. Có vị đã ngộ đạo ra làm thầy, khai thị cho đệ tử cũng được ngộ đạo, nhưng đệ tử lại ngộ sâu hơn thầy. Đó là trường hợp của thiền sư Pháp Thới Phật tánh, thủ tọa của thiền sư Viên Ngộ ở Tương Sơn.
Một hôm có một vị sư tên là Trung An ở Linh Nham đến thưa hỏi Phật Tánh, liền nhận được yếu chỉ. Có lần Trung An đến tăng đường dâng thơ thăm hỏi thủ tọa Phật Tánh. Thủ tọa hỏi:
- Giấy trắng huyền sa đây từ đâu lại?
Trung An thưa:
- Yếu này lặng lâu chẳng cần nói gấp. Ngày nay bái trình mong một phen xem.
Thủ tọa liền hét:
Trung An thưa: Tác gia!
Thủ Tọa lại hét.
Trung An lấy thơ liền đánh.
Thủ Tọa suy nghĩ.
Trung An thưa:
Chưa rõ ba tám chín
Chẳng khỏi tự trầm ngâm
Trung An lấy thơ lại đánh một cái, nói
- Khi tiếp, Viên Ngộ cùng Phật Nhãn thấy.
Viên Ngộ bảo:
Đánh thủ tọa ta chết rồi!
Phật Nhãn bảo:
- Quan coi ngựa, kẻ chặt củi, có bằng cớ gì?
Trung An thưa:
- Nói gì là quan coi ngựa kẻ chặt củi, chính là long tượng dày xéo.
Viên Ngộ gọi Trung An đến nói:
- Ông vì sao đánh thủ tọa năm trăm chúng của ta?
Trung An thưa:
Hòa thượng cũng phải ăn một thoi mới được.
Viên Ngộ nhìn Phật Nhãn le lưỡi.
Phật Nhãn nói: Chưa phải.
Rồi nhìn Trung An nói: “Tay không cầm cây cuốc, thả bộ ngồi lưng trâu, người qua lại trên cầu, cầu trôi nước chẳng trôi” ý thế nào?
Trung An cúi mình thưa:
- Chỗ cúng đều là đến thật.
Phật Nhãn cười nói:
- Xưa nay là người trong thất.
Đến như Trung An kia mới gọi là tỏ suốt nguồn chơn. Việc này phải có thầy ấn chứng mới được. Đời nay có người tự cho mình đã ngộ rồi đi ấn chứng cho người này người kia, đây là trái lắm vậy.
Lục Tổ ngộ đạo khi còn là cư sĩ, còn phải đến Tổ Hoằng Nhẫn để cầu ấn chứng. Vĩnh Gia Huyền Giác ngộ đạo nhơn xem kinh Duy Ma, còn phải đến Lục Tổ cầu ấn chứng Tông môn phải có sự truyền thừa, tức là sự ấn chứng của Thầy. Đời nay, kiếm một vị để ấn chứng cho chỗ thấy của mình thật khó gặp, đây chính là mạt pháp vậy.
Ba giai đoạn trên đây cũng tương tự như ba cửa ải của Tổ Hoàng Long. Người tham thiền phải đi suốt qua ba cửa ải này. “Gặp Phật giết Phật, gặp tổ giết Tổ, gặp La Hán hoặc họ hàng đều giết sạch” mới được làm người tự tại thoát khỏi lưới ma.
Tùng Duyệt Đâu Suất đến lễ thiền sư Thanh Tố, Tố đứng tránh nói:
- Tôi do phước mỏng, tiên sư thọ ký chẳng cho vì người. Duyệt càng thêm cung kính. Tố bảo:
- Vì thương lòng thành của ông, trái lời ký của tiên sư. Ông bình sanh sở đắc như thế nào?
Duyệt thưa đủ sở kiến. Tố bảo:
- Khả dĩ vào Phật mà không thể vào ma.
Duyệt thưa:
- Vì sao?
- Há chẳng thấy cổ nhân nói: “Một câu rốt sau mới đến lao quan”. Trải mấy tháng sau, Tố mới ấn khả cho. Khi Tố chưa ấn khả, Duyệt chỉ ở vào các giai đoạn 1, 2 ở trên mà thôi.
* Pháp tánh: tức là cảnh vật. Tâm không khởi vọng, mỗi pháp toàn chơn, ở loài hữu tình gọi là Phật tánh, ở loài vô tình gọi là pháp tánh.
* Mạc đoạn mạc tục: chẳng xua đuổi nó cũng chằng dính mắc theo nó nên gọi là chẳng xua chẳng mắc. Bởi vì sao? Bởi vì pháp tánh vốn không, khởi tâm trừ khử xua đuổi nó là quấy, là rơi vào hang ổ ngoại đạo, mà dính mắc theo nó tiếp tục mãi như thế là đồng với phàm phu, luân chuyển tam đồ, nên nói mạc đoạn mạc tục.
* Giá biên na biên: bên này bên kia hay nói đây đó mọi bên. Người tham thiền đến trình độ nghe thinh thấy sắc thảy đều bình thường rồi thì mỗi mỗi đều từ nơi hông ngựa lưu xuất, đến điền địa này toàn lý là sự, toàn sự là lý. Vì toàn lý là sự nên chẳng nói sự nói lý. Vì toàn sự là lý nên chẳng nói lý nói sự. Như trái bầu nổi trên mặt nước tự do xoay chuyển bên này bên kia đều được tự tại nên gọi là giá biên na biên ứng dụng bất khuyết.
16 - GIẢI THOÁT TẤT THÀNH:
Tổ Quy Sơn nói: “Đời đời nếu không lui sụt” cũng như trong kinh nói “Chế tâm nhứt xứ”. Quả Phật quyết định có kỳ thì trong kinh nói “Vô sự bất biện”.
Vì vô tâm cho nên không lui sụt.
Vì không lui sụt chỉ có ở vô tâm.
Vì vô tâm nên hồn nhiên trôi vào biển Bát Nhã, gọi là quả Phật quyết định có kỳ.
Phần nhiều chúng ta buông mà buông không được hết, không nghĩ thiện thì nghĩ ác, chẳng được vô tâm nên giải thoát khó thành. Nếu buông được hết, chẳng nghĩ thiện chẳng nghĩ ác, dứt hẳn vọng duyên, độc thoát căn trần thì liền như Phật không khác:
Ngoại tức chư duyên
Nội tâm vô đoan
Tâm như tường bích
Khả dĩ nhập đạo.
* Tam giới: Dục giới, sắc giới, vô sắc giới (xem đồ biểu).
* Nhị thập ngũ hữu:
Dục giới: 3
Sắc giới: 18
Vô sắc giới: 4
Tổng cộng 25 cõi
8 cung trời (từ tứ thiên vương đến phi tưởng phi phi tưởng (xem đồ biểu).
19 - HUYỀN MÔN VÔ LỘ:
Ngài Viên Ngộ nói: “Người học đạo cần như anh hài. Vinh nhục công danh, nghịch tình thuận cảnh trọn động nó không được. Mắt thấy sắc cùng mùi đồng, tai nghe tiếng cùng điếc đồng, như ngu như ngốc, tâm chẳng động như núi Tu Di. Cái này là chỗ thiền khách chơn thật đắc lực. Cổ nhơn nói: “Trùm chăn phủ đầu muôn sự thôi”. Khi này sơn tăng trọn chẳng hiểu. Nếu hay như thế mới có ít phần tương ưng. Tuy nhiên như thế, dù cho một điểm cũng chẳng lừa được y. Núi như xưa là núi, sông như xưa là sông, không được tạo tác không duyên lự. Như mặt trời mặt trăng vận hành trong hư không chẳng từng tạm nghỉ, cũng chẳng nói ta có bao nhiêu danh tướng. Như trời che khắp, tợ đất chở khắp. Vì không tâm nên trưởng dưỡng vạn vật, cũng chẳng nói ta có bao nhiêu công hạnh. Trời đất vì không tâm nên trường cửu, nếu có tâm chắc có chừng hạn.
Người đắc đạo cũng lại như thế, ở trong cái không dụng mà bày công dụng tất cả nghịch tình thuận cảnh đều dụng từ tâm nhiếp thọ. Đến trong đây cổ nhơn còn quở trách, nói:
Liễu liễu khi liễu vô sở liễu
Huyền huyền chỗ huyền còn phải rầy.
Lại nói:
Vào thánh siêu phàm chẳng tạo thinh
Rồng nằm hằng sợ suối trong xanh
Người đời nếu được hằng như thế
Đại địa đâu từng để một tên
Song tuy thế ấy lại phải nhảy ra khỏi sào huyệt mới được.
18 – TRUNG CĂN THỌ PHÁP:
* Bối diệp: tức tam tạng kinh điển. Phạn ngữ gọi là Bối đa la, Tàu gọi cây ngạn ảnh, cây này giống như cây kè, thẳng và cao, lá dài rộng trơn mịn. Bên Tây Trúc khi tả kinh thường lấy lá cây này mà chép nên gọi Kinh Bối đa la hay kinh Bối diệp.
* Trung lưu chi sĩ: Phật tánh vốn không có thượng hạ cao thấp, chỉ vì người nhận được sai khác chẳng đồng nên thành ra có bực thượng bực trung.
Sở dĩ có sự nhận được sự sai khác chẳng đồng do vì tâm chúng sanh nó vốn khiếp nhược, như gã cùng tử chẳng dám nhận gia tài của Trưởng giả giao phó mà cam chịu làm nghề hốt phân. Trưởng giả thấy con như thế, lòng ông thương xót ngại ngùng.
“Một ngày nọ, đứng trong cửa sổ nhìn ra thấy con ông thân thể ốm gầy, quần áo bẩn thỉu nhơ nhớp, ông liền cởi chuỗi anh lạc, thay quần áo rách rưới, bưng thùng hốt phẩn đến nói với các người làm công rằng: Các ông siêng làm, chớ có lười biếng. Dùng phương tiện ấy để gần gũi con ông. Khi đã quen thân, ông mới bảo: Này cháu, tốt lắm! Cháu nên ở đây chớ đi nơi khác, bác sẽ trả thêm tiền công vừa theo ý muốn của cháu. Bác như cha của cháu, chớ nên suy tính. Vì sao? Vì bác tuổi đã già, còn cháu thì không có lười trễ. Từ nay về sau bác nhận cháu là con.
Bấy giờ gã cùng tử tuy gặp việc vui mừng chưa từng có, nhưng vẫn cho mình là khách và làm công hèn, nên suốt hai mươi năm vẫn nhận việc hốt phân như cũ. Hai mươi năm sau, gã cùng tử quen dần, ra vào tự tại nhưng chỗ ở vẫn y như cũ. Một ngày kia ông trưởng giả có bịnh, tự biết mình còn sống chẳng bao lâu, bèn đem vàng bạc châu báu, kho tàng giao phó hết cho gã cùng tử và bảo rằng: “Cha nay với con không khác, con phải cố tâm giữ gìn, chớ để sót mất”. Gã cùng tử nhận lời, nhưng chỗ ở vẫn y như cũ, tâm hạ liệt vẫn hết.
Ngày qua tháng, ông trưởng giả sắp mạng chung, gọi con lại và hội cả trong thân tộc quốc vương, đại thần trong dòng vua chúa và các cư sĩ đều có mặt đông đủ. Ông trưởng giả tuyên bố: “Các người nên biết, gã này là con ta, ta sanh nó ra tại trong thành này nhưng nó bỏ ta đi hoang, trải qua hơn năm mươi năm chịu nhiều cay đắng. Sản nghiệp của ta hôm nay giao hết cho nó”. Khi đó gã cùng tử rất đỗi vui mừng và tự nghĩ: Ta thật không có ý mong cầu của báu này tự nhiên đến”.
Ông trưởng giả dụ cho Phật. Gã cùng tử dụ cho chúng sanh bỏ cha đi hoang, trái giác hợp trần. Làm nghề hốt phân dụ cho kẻ hạ tiện bỏ quên kho báu. Tâm hạ liệt ví như lưu chuyển theo trần cảnh. Cha nay với con không khác ý nói Phật và chúng sanh không hai không khác, bình đẳng tột cùng, chẳng thượng chẳng hạ. Ta thật không có ý mong cầu mà của báu này tự nhiên đến cũng như nói vô tâm thì thoát thể hiện thành.
Nhận được chỗ vô tâm ấy rồi thì chẳng nói thượng lưu trung lưu chi hết mà suốt đời phong lưu: “Quen thói phong lưu chẳng phải vay”.
19 - HỐI THÚC TIẾN TU:
Thời giờ như bóng câu qua cửa sở, được thân người như cát dính móng tay. Vì thế ngài Y Am thiền sư mỗi khi trời ngã bóng về chiều, ngài sa nước mắt than: “Ngày nay vẫn chưa được gì, ngày mai chưa biết công phu ra sao!” Ở trong Tăng chúng không bao giờ ngài thốt ra lời vô ích.
Của mười phương tín thí thật khó tiêu. Nếu ngộ được bổn tâm, mỗi ngày tiêu muôn lượng vàng ròng. Nếu không dù một hột cơm một giọt nước cũng phải nhiều phen đền trả.
20 – TÔN TRỌNG LINH TÁNH:
* Trượng phu: người trí, là hiền thánh đắc đạo. Ngài Tuyết Đường nói “khí thắng chí là tiểu nhân, chí thắng khí là đoan nhân chính sĩ, khí và chí ngang nhau là hiền thánh đắc đạo”. Kẻ gọi là trượng phu thì khí và chí phải bằng nhau.
Phẩm Phạm Hạnh nói rằng “tất cả nam nữ nếu đủ bốn pháp thì gọi là trượng phu: Một là gần gũi thiện tri thức, hai là nghe pháp, ba là tư duy pháp, bốn là y pháp tu hành”
* Bỉ ký trượng phu ngã diệc nhĩ: câu này có hai nghĩa. Thứ nhất là để khuyến khích người học đạo, ai kia đã làm được thì ta cũng làm được. Thứ hai, phải hiểu rằng ngã đây tức Phật tánh, người kia làm Phật được, ta cũng làm Phật được, đã là Phật rồi thì tướng ngã đâu còn? Nhưng tướng chân thật của ngã như thế nào?
Phẩm Như Lai tánh nói: “Ví như hai người làm bạn thân nhau, một người là vương tử, một người là dân hèn, hai người đó thường qua lại với nhau. Lúc đó người nghèo thấy vương tử có một con dao tốt, trong lòng thích muốn. Thời gian sau vương tử mang dao trốn qua nước khác. Một hôm người dân hèn ngủ nhờ nhà người khác, trong giấc ngủ mơ nói con dao! Con dao! Người nhà nghe được bắt nộp vua. Vua gạn hỏi: Nhà ngươi nói con dao, nay ở đâu? Người dân bèn thuật rõ việc trước. Nay nhà vua giết thần, banh xẻ tay chân cũng không thể tìm được con dao. Thần cùng vương tử vốn là bạn thân, trước kia dầu tận mắt thấy được con dao nhưng còn không dám chạm đến, huống lại cố ý lấy.
Vua lại hỏi: Lúc nhà ngươi thấy dao hình dạng giống thứ gì?
Người dân thưa: Tâu Đại vương, thần thấy con dao ấy giống như sừng dê đen.
Vua nghe xong vui mừng cả cười, bảo rằng: Nhà ngươi chớ sợ, ta tha cho ngươi. Trong kho tàng của ta đều không có thứ dao ấy, huống là ngươi thấy con dao nơi vương tử.
Lúc đó nhà vui lại hỏi các quan: Các khanh từng thấy con dao đó chăng? Nói xong vua liền băng hà. Triều thần liền lập vương tử khác lên làm vua.
Tân vương lại hỏi các quan: Các khanh từng thấy con dao đó chăng? Hình dáng nó như thế nào?
Các quan đồng tâu: Chúng thần từng thấy hình nó như sừng dê đen.
Vua nói: Trong kho tàng của ta làm gì có thứ dao hình dạng như vậy.
Lần lượt bốn vị tân vương tra tìm con dao ấy đều chẳng đặng.
Sau đó vị vương tử đào vong ngày trước trở về nước, được tôn làm vua, khi lên ngôi xong, tân vương này lại hỏi các quan: Các khanh thấy con dao đó chăng? Hình dạng nó như thế nào?
Các quan tâu: Chúng tôi đều thấy. Rồi đua nhau trình bày hình dáng của con dao. Người thì nói sắc dao thanh tịnh như hoa sen xanh. Người thì lại nói như sừng dê. Người thì lại nói dao màu hồng đỏ như lửa. Người thì nói dao đen tuyền như rắn đen.
Nhà vua cả cười bảo: Các khanh đều chẳng thấy biết hình dáng thật con dao của ta.
Này thiện nam tử! Bồ Tát xuất hiện nơi đời nói tướng chân thật của ngã cũng như vậy. Nói xong bỏ đi, như vương tử mang con dao trốn qua nước khác.
Người phàm phu ngu mê cho rằng tất cả đều có ngã. Như người dân hèn ngủ nhờ nhà người khác, mơ nói con dao! Con dao!
Hàng Thanh Văn, Duyên Giác hỏi các chúng sanh tướng của ngã như thế nào? Đáp rằng: Tôi thấy tướng ngã lớn bằng ngón tay cái. Có kẻ nói như hột gạo. Có kẻ nói như hột cỏ. Cũng có kẻ nói tướng của ngã ở trong tâm, sáng rỡ như mặt trời.
Những chúng sanh đó đều chẳng biết tướng ngã, như các quan chẳng biết hình dáng của con dao.
Bồ tát nói tướng trạng của ngã, hàng phàm phu chẳng rõ biết, vọng tưởng ra các hình tướng của ngã, nhưng những người nói hình dáng của con dao giống như sừng dê đen.
Các hạng phàm phu đó tuần tự nối nhau mà sanh những tà kiến.
Vì dứt những tà kiến đó nên đức Như Lai hiện ra đời, nói pháp vô ngã. Vương tử bảo các quan: trong kho tàng của ta không có thứ con dao như vậy.
Này thiện nam tử! Hôm nay đức Như Lai nói ngã chơn thật gọi là Phật tánh. Phật tánh như vậy ở trong Phật pháp của ta, như con dao tốt kia”.
Đoạn kinh văn trên, vương tử mang dao trốn qua nước khác dụ cho người đã kiến tánh, nắm chắc con dao trong tay, thấy được tướng chơn thật của con dao. Người dân hèn cùng các quan dụ cho những người còn mê chấp, chạy theo sắc tướng, đâu biết đây là tướng huyễn hóa, chẳng phải tướng chơn thật của ngã. Tiên vương là chủ kho tàng, dụ cho người đã kiến tánh. Nói xong liền băng hà là để cho triều thần mỗi người tự khám phá con dao của mình. Bởi tiên vương có nói ra, đó là phần của vua, đâu có ích gì cho triều thần.
Bốn tân vương dụ cho tứ ma: tử ma, thiên ma, ngũ ấm ma và phiền não ma. Vì trong lòng đã ma mị như thế nên tìm Phật chẳng được.
Như vậy tướng chân thật của con dao chỉ có hai người thấy là tiên vương và vương tử đào vong. Rủi thay, một người băng hà một người đào vong. Bọn triều thần còn lại một bề chạy theo thinh sắc, chẳng bao giờ thấy được tướng chân thật của con dao, nên tân vương sau khi về nước đã nói rằng: Các khanh đều chẳng thấy biết hình dáng thật con dao của ta.
21 – HƯNG PHẤN TINH THẦN:
* Dứt ý quên duyên:
Nghĩa của dứt ý quên duyên chẳng phải là chận đứng vọng niệm. Người tham thiền chẳng chạy theo vọng niệm, cũng chẳng chận đứng vọng niệm. Chạy theo vọng niệm là phàm phu, chận đứng vọng niệm là hạ thừa. Giáo chủ Kỳ Na giáo trong khi nhập định, năm trăm cổ xe lớn đi ngang qua mà chẳng hay biết. Phật pháp chẳng phải lý này.
Hãy nghe Tào Sơn hỏi Tăng: Bồ tát trong định nghe voi lớn qua sông rõ nàng, là xuất phát ở kinh nào? Tăng thưa: Kinh Niết Bàn. Tào Sơn hỏi: Trước định nghe hay sau định nghe? Tăng thưa: Dòng Hòa thượng vậy. Tào Sơn nói: dưới bãi tiếp lấy.
Được như giáo chủ Kỳ Na giáo kia cũng chỉ là ngâm nước chết, là vào hầm sâu giải thoát đen ngòm, đoạn hột giống Phật, che lấp bổn tâm, mê mờ tánh giác.
Ở trong định mà chẳng bị rượu tịnh chấp làm say chìm gọi là dứt ý quên duyên. Ở trong trần mà chẳng theo trần vọng tác nên gọi la hòa quang đồng trần. Như chim bay ngang qua hồ, hồ không có ý soi bóng chim bay ngang. Thế nhưng đâu phải không có hình chim trong hồ, cũng chẳng nói có hình chim trong hồ, hữu vô đều chẳng dùng gọi là dứt ý quên duyên.
* Tâm không cảnh tịch:
Tâm xưa nay vốn chẳng dính mắc vào trần cảnh, thênh thang vô ngại nên gọi là tâm không.
Cảnh xưa nay vốn chẳng khuấy động người, bởi cảnh vốn thường lặng nên gọi là cảnh tịch.
Vì chẳng rõ lý này mà lầm chấp gió động phướng động, chẳng hay tâm động. Nếu ngay đây biết đường về, gió phướng tự gió phướng, tâm thể tự tâm thể, gió phướng chẳng tự gió phướng, tâm thể chẳng tự tâm thể, gió phướng chẳng rời tâm thể, tâm thể chẳng rời gió phướng, ấy là tâm không cảnh tịch vậy.
Tâm thể tự tâm thể bởi tâm thể đâu hay dính mắc.
Gió phướng chẳng tự gió phướng bởi gió phướng chẳng thể tự thành.
Tâm thể chẳng tự tâm thể bởi tâm thể nhơn gió phướng mà hiển lộ.
Tổ Tăng Xán nói:
Lục trần bất ác
Hoàn đồng chánh giác
Trí giả vô vi
Ngu nhơn tự phược.
Trí giả vô vi tức là tâm không
Lục trần bất ác tức là cảnh tịch.
Nếu rõ được như thế thì hoàn đồng chánh giác - Nếu chưa được như thế thì không dây tự trói.
22 - NGHIỆP CỦA NAN ĐÀO:
* Cưỡng tác chủ tể: cố gắng làm chủ. Người tu đến địa vị làm chủ được mình đã là khó lắm rồi. Chiến đấu trăm trận trăm thắng không bằng làm chủ được mình. Thật khó thay! Thế mà vẫn bị các Thiền sư quở trách.
Nam Viện hỏi Phong Huyệt:
- Hạ này ở đâu?
Phong Huyệt thưa:
Đồng qua hạ với thị giả Khoách ở Lộc Môn.
- Kia nói với ông điều gì?
- Trước sau chỉ dạy con một bề làm chủ.
Nam viện liền đánh đuổi ra khỏi phương trượng, nói: Nếu như thế cũng chỉ là loại bại trận, có dùng được gì?
Thế mới biết còn làm chủ tể tức là chưa buông được hết vậy. Bởi nếu buông hết rồi thì vật ngã nhất như, còn nói gì làm chủ nữa:
Diệu hữu chơn không bổn thị đồng
Vật ngã nhứt như chơn pháp hữu
Dạ lan đạo thính huyền trung hữu
Nhậm giao hàn nguyệt chiếu xuân phong.
(Khương Du)
* Nghiệp quả sở khiên thành nan đào ty.:
Khi nghiệp quả đã lôi thì khó mà chạy trốn. Kinh nói: “Chẳng phải bay lên không trung, chẳng phải lặn xuống đáy bể, chẳng phải chui vào hang núi, dù tìm khắp thế gian này, chẳng có nơi nào trốn khỏi ác nghiệp đã gây”. Như vậy chúng ta phải làm thế nào?
Phật dạy: “Phải quan sát tất cả phiền não hữu lậu và nhơn của hữu lậu. Vì người trí nếu chỉ quán hữu lậu mà chẳng quán nhơn của hữu lậu thì không thể dứt các phiền não. Vì người trí quán sát hữu lậu do nhơn này mà sanh, nay ta dứt nhơn này thời lậu chẳng còn sanh. Như y sư trước trừ nhơn của bịnh thời bịnh chẳng còn. Do đây nên người trí trước phải quán sát nhơn, kế đó quán sát quả báo, biết rằng từ nhơn lành sanh ra quả lành, từ nhơn ác sanh quả ác. Khi rõ biết quả báo rồi thời xa lìa nhơn ác. Lại phải quán phiền não nhẹ hay nặng, trước lìa phiền não nặng thời phiền não nhẹ tự mất”.
23 – PHÁP LỮ ĐỒNG NĂNG:
* Pháp lữ: bạn pháp, bạn nương nhau để học đạo.
Thời Tống có hai người bạn, một người tên Đạo Khiêm, học Thiền đã nhiều năm nhưng chưa nhập lý. Được phái đi hành cước phương xa, ông tỏ vẻ thất vọng. Một cuộc viễn du kéo dài đến sáu tháng trời chắc rằng sẽ là một chướng đạo hơn là trợ đạo cho ông. Một ông bạn đồng môn tên là Tông Nguyên thấy thương hại bèn nói: “Tôi sẽ theo ông trên đường hành cước, sẽ làm những gì có thể làm được giúp ông. Thế rồi cả hai lên đường.
Một đêm kia, Đạo Khiêm tuyệt vọng, nài nỉ người bạn đường giúp ông vén màn bí mật của vũ trụ và nhân sinh. Tông Nguyên đáp: “Tôi sẵn sàng giúp ông bất cứ gì, nhưng có năm điều tôi không thể giúp ông được, tự ông phải đảm đương lấy.
Đạo Khiêm xin cho biết là những điều gì. Ông bạn đáp:
Chẳng hạn như khi ông mặc áo ăn cơm thì tôi không thể ăn mặc dùm ông được, ông phải tự mình ăn mặc lấy. Khi ông mắc ỉa mắc đái ông phải tự mình lo liệu, tôi không thể làm thay ông. Sau hết chính là ông, không thể ai khác, phải mang cái thây thúi của ông trong suốt khoảng đường dài.
Khi nghe những lời trên, Đạo Khiêm bỗng nhiên sáng tỏ. Bấy giờ Tông Nguyên mới nói rằng công quả của ông nay đã tròn, từ nay sự đi chung chẳng cần nữa. Thế rồi hai người chia tay.
Bạn pháp như thế thật hiếm có vậy.
24 – TAM GIỚI MỘNG HUYỄN:
* Huyễn thân:
Nhà mộng hoa đốm là dụ cho thân huyễn. Nhà mộng do ngủ mê mà có, hoa đốm do nhặm mắt mà sanh. Mạng căn vốn không, tứ đại giả hợp nên gọi là huyễn.
Như nhà huyễn thuật lấy cây cỏ làm hình nộm, cũng cử động đi đứng như người, xanh vàng đỏ trắng mỗi mỗi đều bày ra. Nếu thâu cái huyễn kia thì các hình nộm chẳng còn. Chúng sanh vì lầm chấp các hình nộm xanh vàng đỏ trắng này mà lăn lóc ba cõi.
Thiền sư Pháp Diễn vào thành, thấy một hàng rào trong là người gỗ, liền lại gần xem. Hoặc thấy đẹp đẽ kỳ lạ, hoặc thấy xấu xa vô kể, chuyển động đi ngồi, xanh vàng đỏ trắng mỗi mỗi thấy rõ. Khi xem kỹ vốn là những miếng vải xanh bọc lại, bên trong có người. Pháp Diễn không thể chịu nổi bèn đến hỏi: - Ông tên gì? Kia nói: - Hòa thượng già xem là xong, hỏi tên làm gì? Đại chúng! Lão tăng bị kia hỏi một câu khiến không lời có thể đáp, không lý có thể bày. Lại có người vì sơn tăng nói được chăng?
Hôm qua trong ấy rơi cành
Ngày nay trong đây nhổ gốc.
Thấy được chỗ cùng tột của cái huyễn này, tưởng không ai bằng Bàng Uẩn, trước khi thị tịch đã an nhiên nói kệ:
Không hoa lạc ảnh
Dương diệm phiên ba.
* Vô minh: mờ ám đối với lý với sự gọi là vô minh.
- Căn bản vô minh: vô minh nơi lý.
- Chi mạt vô minh: vô minh nơi sự.
Một niệm chưa động gọi là căn bản vô minh, cũng gọi là vô thỉ vô minh.
Một niệm đã động gọi là chi mạt vô minh, cũng gọi là nhất niệm vô minh.
Khi tâm đã thông thì phá sạch hai thứ vô minh trên.
Tham thoại đầu tức tham chỗ một niệm chưa động. Nhìn thẳng vào vô thỉ vô minh tức nhìn chỗ một niệm chưa động. Một niệm chưa động ấy là thoại đầu. Một niệm đã động ấy là thoại vỹ. Nói thoại đầu thoại vỹ đều là vô minh, hãy nói một câu thoát khỏi vô minh xem?
Đèn đốt dưới lòng sông
Gà bươi đầu cột phướng
25 - NIẾT BÀN TỊCH TĨNH:
* Tâm cảnh đều quên
Chẳng ghi chẳng nhắc
Cũng đồng với Tứ tổ nói: “Nhứt thiết bất lưu vô khả ký ức, hư minh tự chiếu bất lao tâm lực”.
Ngài Bàn Sơn cũng nói: “Trăng tâm tròn vìn, sáng trùm vạn tượng, sáng không chiếu cảnh, cảnh cũng chẳng còn, sáng cảnh đều quên, lại là vật gì?”.
Pindola, một nhà sư Nhật Bản, khi mang bình bát đi khất thực. Bấy giờ có một thanh niên bịnh cùi đem cơm ra bố thí, chẳng may ngón tay cùi của chàng rơi luôn vào trong bình bát của nhà sư. Pindola về đến tịnh thất. Giờ thọ thực cùng chúng thọ trai. Nhà sư đã bình lặng ăn luôn ngón tay cùi. Trước đây rất lâu xa, người viết có làm thơ tán thán Pindola như sau:
Ăn luôn cả ngón tay cùi
Bát cơm bố thí không người không ta.
Chân Đại đức Pindola
Nghìn sau vang động pháp tòa Tịnh Danh
Tâm cảnh cu quyên tức tâm cảnh cả hai đều chẳng còn, chẳng dính tâm cũng chẳng mắc cảnh, trong ngoài nhứt như, một vật cũng chẳng vướng
Xưa có một vị tăng hỏi ngài Triệu Châu:
- Khi một vật không đem đến thì thế nào?
Triệu Châu đáp:
- Buông hết xuống!
- Một vật không đem đến, buông xuống cái gì?
- Buông không được thì gánh lên.
Tâm cảnh đều quên là đến điền địa này.
* Sáu căn an nhiên
Đến đi lặng tắt
Là đồng với Chứng Đạo Ca nói.
“Hành diệc thiền tọa diệc thiền
Ngữ mặc động tịnh thể an nhiên.”
Vì thể an nhiên nên “vô sở tùng lai diệc vô sở khứ”, đến mà chưa từng cất bước, đi mà chẳng từng dời gót, sáu căn an nhiên vắng lặng nên Tổ Từ Minh nói “chết cổi áo trời hạ, sanh đắp mền trăng đông”.
Vì sáu căn an nhiên nên thường ly thế sự. Vì đến đi lặng tắt nên bầu bạn cùng trăng mây.
Chọn nơi xa vắng hợp lòng quê
Quanh năm mặc khách đến hay về
Có khi lên thẳng đầu non nguyệt
Cất tiếng cười dòn vọng sơn khê
Đó là Thích sử Lý Tường làm thơ tặng ngài Dược Sơn, nguyên văn như sau:
Tuyển đắc u cư hiệp dã tình
Chung niên vô tống diệc vô nghinh
Hữu thời trực thướng cô phong đảnh
Nguyệt hạ phi vân tiếu nhất thinh.
(Lý Tường)
Và đó cũng là tâm trạng của Đại Mai pháp thường
Cây khô nép lạnh rừng dài
Xuân qua mấy độ chẳng thay tấc lòng
Khách tiều gặp chẳng buồn trông
Người thành thôi chớ nhọc lòng tìm nơi
Lá sen kết áo che trời
Hoa tùng lót dạ nở ngời chân mây
Thế nhân đã đến nơi này
Thì thôi lại chuyển am gầy lên non.
Toàn văn như sau:
Tồi tàn khô mộc ỷ hàn lâm
Kỷ độ phùng xuân bất biến tâm
Tiều khách ngộ chi du bất cố
Dĩnh nhơn na đắc khổ truy tầm
Nhất trì hà diệp y vô tận
Sổ thụ tùng hoa thực hữu dư
Cương bị thế nhân tri trú xứ
(Đại Mai Pháp Thường)
* Một tâm chẳng sanh
Muôn pháp đều bặt.
Lục tổ nói: “Na già thường tại định
Không lúc nào chẳng định”.
là tóm thâu toàn bộ ý của nhứt tâm bất sanh.
Ta và pháp giới không hai không khác là nhất. Một niệm chẳng sanh sáng trùm vạn tượng là tâm.
Ta và pháp không hai không khác, chẳng sanh một niệm, sáng tỏ tột cùng gọi là nhứt tâm.
Thói thường, ta không nghĩ thiện thì nghĩ ác. Đâu biết rằng thiện ấy cũng chính là ta, ác ấy cũng chính là ta. Diêm Vương cũng chính là ta, Niết Bàn cũng chính là ta nên Niết Bàn chẳng say đắm ta. Tất cả chúng sinh và ta không hai không khác. Vì tất cả chúng sinh và ta không hai không khác nên độ vô lượng vô số vô biên chúng sinh mà không có chúng sinh nào được độ. Sở dĩ có một phiền não nổi lên bởi vì còn thấy rằng ta và phiền não là hai mặt đối địch. Nếu thấy chắc thật ta chính là phiền não ấy thì phiền não đặt ở chỗ nào? Các nhà dâm cũng chính là ta, các quán rượu cũng chính là ta thì mười phương pháp giới đặt để chỗ nào? Mười phương pháp giới không có chỗ để nên nói vạn pháp cu tức.
Điều này đánh đổ nguyên lý đồng nhất trong triết học Tây phương. A là A, A chẳng thể nào là phi A. Người học Phật nói, gọi là A đó cũng chẳng phải A mới thực sự là A vậy. Gọi là thiên đường đó cũng chẳng phải thiên đường mới thực sự là thiên đường.
Thánh Đức thái tử đã y theo kinh Thắng Man mà phát nguyện rằng: “Nguyện từ nay đến khi đắc quả vô thượng chánh đẳng chánh giác, đối với sắc thân kẻ khác, con không sanh tâm đố kỵ” Vì sao không sanh tâm đố kỵ? Vì chúng sanh ấy chính là ta đó vậy. Thấy một chúng sanh nào trước mắt như thấy chính ta thì cái thấy không còn. Vì cái thấy không còn nên đối đãi hết. Vì đối đãi hết nên không cần phải thể hiện tâm từ mà tâm từ tự đầy đủ.
Bồ tát thấy người nữ trước mắt, trong tâm không sanh tướng nữ. Vì sao không sanh tướng nữ? Vì trí đã muội, vì cảnh đã vắng, nên Bát Nhã Vô Tri Luận nói: “Trí càng muội chiếu càng sáng, thần càng lặng ứng càng mạnh, cảnh càng vắng cảm càng nhạy”. Một khi năng sở càng vong bặt thì càng thầm hợp vô sanh.
Tam Tổ nói: Nhứt tâm bất sanh
Vạn pháp vô cữu
Tùng Duyệt Đâu Suất nói:
Đẳng nhàn hành xứ
Bộ bộ giai như
Tuy cư thinh sắc
Ninh trệ hữu vô
Nhứt tâm mi dị
Vạn pháp phi thù
đều nói lên nghĩa của “một tâm chẳng sanh, muôn pháp đều bặt”.
Có bài tụng kèm ở sáu câu cuối của bài cảnh sách:
Tâm cảnh cu quyên
Thông reo đầu ngõ
Mạc ký mạc ức
Không tay xách giỏ
Lục căn di nhiên
Phố chợ không người
Hành trú tịch mặc
Thịt cá đầy rổ
Nhất tâm bất sanh
Chân đội nón cời
Vạn pháp cu tức
Nương mây đạp cỏ.
PHẦN BA
QUY SƠN CẢNH SÁCH VĂN
1 - NGHIỆP LỤY THỌ THÂN
Phù nghiệp hệ thọ thân
vị miễn hình lụy
bẩm phụ mẫu chi di thể
giả chúng duyên nhi cộng thành
tuy nãi tứ đại phù trì
thường tương vi bội
Dịch
Vì nghiệp buộc thọ thân
chưa khỏi hình lụy
nhận di thể của cha mẹ
mượn các duyên mà cộng thành
tuy được bốn đại giữ gìn
lại thường xung đột


2- VÔ THƯỜNG TẤN TỐC
Vô thường lão bịnh
bất dữ nhơn kỳ
triêu tồn tịch vong
sát na dị thế
thí như xuân sương hiểu lộ
thúc hốt tức vô
ngạn thọ tỉnh đằng
khởi năng trường cửu
niệm niệm tấn tốc
nhất sát na gian
chuyển tức tức thị lai sanh
hà nãi yến nhiên không quá
Dịch
Già bịnh bất chợt
chẳng hẹn cùng người
sớm còn tối mất
chớp mi đổi đời
ví như sương xuân móc sớm
thoắt chốc đã không
cây bờ dây giếng
đâu mong bền vững
niệm niệm mau chóng
trong một chớp mi
ngừng thở đã qua đời sau
sao lại chịu yên trôi lọt?


3 - LY GIA THẾ PHÁT
Phụ mẫu bất cung cam chỉ
lục thân cố dĩ khí ly
bất năng an quốc trị bang
gia nghiệp đốn quyên kế tự
miến ly hương đảng
thế phát bẩm sư
nội cần khắc niệm chi công
ngoại hoằng bất tranh chi đức
huýnh thoát trần thế
ký kỳ xuất ly
Dịch
Cha mẹ chẳng dâng ngon ngọt
sáu thân đã hẳn xa lìa
không tài trị nước an dân
gia tộc bỏ phần thừa kế
xa làng bỏ lệ
cạo tóc theo thầy
bên trong siêng công khắc niệm
bề ngoài tỏa đức vô tranh
xa cách thế trần
cầu mong giải thoát.
4 - DANH LỢI BÔN TẦM
Hà nãi tài đăng giới phẩm
tiện ngôn ngã thị tỷ kheo
đàn việt sở tu
khiết dụng thường trú
bất giải thổn tư lai xứ
vị ngôn pháp nhĩ hiệp cúng
khiết liễu tụ đầu huyên huyên
đãn thuyết nhân gian tạp thoại
nhiên tắc nhất kỳ sấn lạc
bất tri lạc thị khổ nhân
nẵng kiếp tuẩn trần
vị thường phản tỉnh
thời quang yểm một
tuế nguyệt sa đà
thọ dụng ân phồn
thí lợi nồng hậu
động kinh niên tải
bất nghĩ khí ly
tích tụ tư đa
bảo trì huyễn chất
Đạo Sư hữu sắc
giới húc tỷ kheo
tiến đạo nghiêm thân
tam thường bất túc
nhân đa ư thử
đam vị bất hưu
nhựt vãng nguyệt lai
táp nhiên bạch thủ
hậu học vị văn chỉ thú
ưng tu bác vấn tiên tri
tương vị xuất gia
Dịch
sao mới bước lên giới bậc
đã vội xưng là tỳ kheo?
ăn của thí chủ
dùng của thường trụ
không xét của ấy từ đâu
lại bảo cúng là phải phép
ăn rồi xúm đầu lép nhép
chỉ nói chuyện tạp nhân gian
một dịp đua vui như thế
chẳng biết vui là khổ nhân
bao kiếp theo trần
chưa từng xét lại
thì giờ trôi chảy
năm tháng bỏ bê
thọ ơn nhiều bề
thí lợi chồng chất
năm này năm khác
chẳng nghĩ xa lìa
chất chứa cho nhiều
nuông chìu xác huyễn
Đạo Sư đã khuyến
Tỷ Kheo noi đường
tu sửa vóc hương
tam thường chẳng đủ
nhiều người như cũ
đắm vị không ngừng
ngày qua tháng lại
vụt đã bạc đầu
người sau chưa nghe chỉ thú
phải nên rộng hỏi bề trên
đâu phải xuất gia
quý cầu y thực
mưu cầu cơm áo?



5 – GIÁO PHÁP VÔ CHUYÊN
Phật tiên chế luật
khởi sáng phát mông
quỹ tắc uy nghi
tịnh như băng tuyết
chỉ trì tác phạm
thúc liễm sơ tâm
vi tế điều chương
cách chư ổi tệ
tỳ ni pháp tịnh
tằng vị thao bồi
liễu nghĩa thượng thừa
khởi năng chân biệt
khả tích nhất sanh không quá
hậu hối nan truy
giáo lý vị thường thố hoài
huyền đạo vô nhân khế ngộ
Dịch
Phật trước chế luật
khai sáng chỗ mê
phép tắc oai nghi
sạch như băng tuyết
đình giữ cử phạm
nhiếp tâm buổi đầu
tiết mục tinh sâu
ngăn ngừa tội tạp
tỳ ni yếu pháp
chưa từng trau dồi
liễu nghĩa thượng thừa
tỏ phân sao được
đáng tiếc một đời buông trôi
sau hối khó kịp
giáo lý chưa từng thao thức
huyền đạo rất mực khó vào
6 - TỰ CHỦ TOÀN VÔ
Cập chí niên cao lạp trưởng
không phúc cao tâm
bất khẳng thân phụ lương bằng
duy tri cứ ngạo
vị am pháp luật
tập liễm toàn vô
hoặc đại ngữ cao thanh
xuất ngôn vô độ


bất kính thượng trung hạ tọa
bà-la-môn tụ hội vô thù
oản bát tác thanh
thực tất tiên khởi
khứ tựu quai giác
tăng thể toàn vô
khởi tọa chung chư
động tha tâm niệm
bất tồn ta ta quỷ tắc
tiểu tiểu uy nghi
tương hà thúc liễm hậu côn
tân học vô nhân phỏng hiệu
Dịch
Đến khi tuổi già hạ lớn
bụng rỗng tâm cao
không chịu nương gần bạn đạo
chỉ biết kiêu ngạo
chưa rành kinh luật
thâu nhiếp đều không
hoặc to giọng lớn tiếng
buông lời kém nhã
không kính thượng trung hạ tọa
chẳng khác bà-la-môn bệ rạt
khua ồn chén bát
ăn rồi dậy trước
đi ở trái phép
tăng thể đều không
đứng ngồi chao đảo
động tâm niệm người
chẳng còn tí ti phép tắc
chút chút oai nghi
lấy gì thúc liễm người sau
sơ học do đâu y cứ?
7 – XÚC SỰ BẤT THÔNG
Tài tương giác sát
tiện ngôn ngã thị sơn tăng
vị văn Phật giáo hành trì
nhất hướng tình tồn thô tháo
như tư chi kiến
cái vị sơ tâm dung đọa
thao thiết nhân tuần
nhẫm nhiễm nhân gian
toại thành sơ dã
bất giác lủng chủng lão hủ
xúc sự diện tường
hậu học tư tuân
vô ngôn tiếp dẫn
túng hữu đàm thuyết
bất thiệp điển chương
hoặc bị khinh ngôn
tiện trách hậu sinh vô lễ
sân tâm phấn khởi
ngôn ngữ cai nhân
Dịch
Người cảnh giác cho
liền nói ta là sư núi
chưa nghe Phật dạy gìn dồi
một hướng tình lồng rơm rế
cái thấy như thế
là vì sơ tâm bê trễ
ham hố bời bời
lây lất theo đời
hóa thành cổ lổ
nào hay lóng cóng già yếu
chạm việc đụng vách
hậu học thưa hỏi
không lời dẫn dắt
bí lối nói liều
chẳng hiệp điển kinh
hoặc bị lời khinh
liền trách hậu sinh vô lễ
nổi cơn giận dỗi
môi miệng lướt người
8 – LÂM CHUNG KHỔ CẢNH
Nhất triêu ngọa tật tại sàng
chúng khổ oanh triền bức bách
hiểu tịch tư thổn
tâm lý hồi hoàng
tiền lộ mang mang
vị tri hà vãng
tùng tư thỉ tri hối quá
lâm khát quật tỉnh hề vi
tự hận tảo bất dự du
niên vãn đa chư quá cựu
lâm hành huy hoắc
phạ bố chương hoàng
hộc xuyên tước phi
thức tâm tùy nghiệp
như nhân phụ trái
cường giả tiên khiên
tâm tự đa đoan
trọng xứ thiên trụy
vô thường sát quỷ
niệm niệm bất đình
mạng bất khả diên
thời bất khả đải
nhân thiên tam hữu
ưng vị miễn chi
như thị thọ thân
phi luận kiếp số
Dịch
Một mai nằm bịnh góc giường
các khổ vây dồn bức bách
sớm tối lo nghĩ
trong lòng kinh hoàng
đường trước mờ mịt
chưa biết về đâu
mới biết hối hận không kịp
đến khát mới đào giếng sâu
tự hận sớm chẳng lo tu
về chiều xiết bao tệ ác


khi đi quay quắt
khiếp sợ hãi hùng
lụa thủng chim bay
thức tâm tùy nghiệp
như người thiếu nợ
ai mạnh kéo trước
tâm nhiều mối trược
chỗ nặng lôi vào
vô thường quỷ dữ
niệm niệm chẳng dừng
mạng chẳng kéo dài
giờ không chờ đợi
người trời cõi
chưa khỏi trôi lăn
như vậy thọ thân
không luận kiếp số
9 - CẢNH SÁCH TƯƠNG THÂN
Cảm thương thán nhạ
ai tai thiết tâm
khởi khả giam ngôn
đệ tương cảnh sách
sở hận đồng sanh tượng quý
khứ thánh thời diêu
Phật pháp sanh sơ
nhân đa giải đãi
lược thân quản kiến
dĩ hiểu hậu lai
nhược bất quyên căng
thành nan luân hoán
Dịch
Cảm thương than thở
chua xót tơ lòng
lời chẳng thể phong
truyền nhau răn nhắc
hận là cùng sanh tượng cuối
cách Thánh xa thời
Phật pháp chơi vơi
người nhiều biếng trễ
bày chỗ thấy hẹp
khuyên bảo người sau
nếu không bớt kiêu
khó mà chuyển đổi
10 - XUẤT GIA CÔNG HẠNH
Phù xuất gia giả
phát túc siêu phương
tâm hình dị tục
thiệu long thánh chủng
chấn nhiếp ma quân
dụng báo tứ ân
bạt tế tam hữu
nhược bất như thử
lạm xí tăng luân
ngôn hạnh hoang sơ
hư triêm tín thí
tích niên hành xứ
thốn bộ bất di
hoảng hốt nhất sanh
tương hà bằng thị
huống nãi đường đường tăng tướng
dung mạo khả quan
giai thị túc thực thiện căn
cảm tư dị báo
tiện nghĩ đoan nhiên củng thủ
bất quý thốn âm
sự nghiệp bất cần
công quả vô nhân khắc tựu
khởi khả nhất sanh không quá
ức diệc lai nghiệp vô tỳ.
Dịch
Bậc gọi xuất gia
bước đi bặt dấu
tâm hình khác tục
nối thành dòng Phật
rúng động ma quân
đền đáp bốn ơn
cứu giúp ba cõi
nếu chẳng như vậy
trà trộn tăng đoàn
nói sai làm phí
hư hao tín thí
cứ quen đường cũ
tấc bước không dời
hoảng hốt một đời
lấy gì nương cậy
huống chi Tăng tướng rỡ ràng
dung mạo dễ coi
đều do gieo trồng căn lành
cảm nên báo lạ
đâu thể khoanh tay ngồi đợi
chẳng tiếc bóng câu
sự nghiệp chẳng cầu
công quả vô nhân khắc tựu
công quả do đâu thành tựu
đâu phải một đời tàn lụi
nghìn sau cũng chẳng ra gì
11- NGUYỆN LỰC HÀM TÀNG
Từ thân quyết chí phi truy
ý dục đẳng siêu hà sở
hiểu tịch tư thổn
khởi khả thiên diên quá thời
tâm kỳ Phật pháp đống lương
dụng tác hậu lai quy cảnh
thường dĩ như thử
vị năng thiểu phần tương ưng
Dịch
Từ thân quyết khoác pháp y
ý muốn vượt lên ba cõi
sớm tối mong mỏi
đâu thể chần chừ qua giờ
tâm nguyền trụ cột Phật thừa
làm gương đời sau y cứ
thường nguyện như vậy
mới mong đôi phần tương ưng
12 - NGÔN HẠNH TƯƠNG ƯNG
Xuất ngôn tu thiệp ư điển chương
đàm thuyết nãi ban ư kê cổ
hình nghi đĩnh đạc
ý khí cao nhàn
Dịch
Mở lời phải hiệp với tuỷ kinh
luận nói phải nhằm tông cổ đức
hình nghi chững chạc
ý khí ôn nhuần
13 - TRẠCH BẠN TƯƠNG GIAO
Viễn hành yếu giả lương bằng
sác sác thanh ư nhĩ mục
trú chỉ tất tu trạch bạn
thời thời văn ư vị văn
cố vân
“sanh ngã giả phụ mẫu”
thành ngã giả bằng hữu”
thân phụ thiện giả
như vụ lộ trung hành
tuy bất thấp y
thời thời hữu nhuận
hiệp tập ác giả
trưởng ác tri kiến
hiểu tịch tạo ác
tức mục giao báo
một hậu trầm luân
nhất thất nhân thân
vạn kiếp bất phục
Dịch
Đi xa nương náu bạn hiền
mỗi mỗi trong veo tai mắt
trú ở phải nên chọn bạn
thời thời nghe điều chưa nghe
nên nói
“sanh ta là cha mẹ
thành ta là bằng hữu
gần gũi người hiền
như đi trong sương móc
tuy không ướt áo
mà thường thấm đượm
giao du kẻ ác
thêm hay thấy ác
sớm tối tạo ác
quả báo trước mắt
chết rồi chìm đắm
khi mất thân người
muôn kiếp khó lại
14 - DỤC ĐỨC THAO TÂM
Trung ngôn nghịch nhĩ
khởi bất minh tâm giả tai
tiện năng tháo tâm dục đức
hối tích thao danh
uẩn tố tinh thần
huyên hiêu chỉ tuyệt
Dịch
Lời ngay tai trái
sao chẳng ghi vào lòng dạ?
mới hay lắng lòng bồi đức
vùi vết chôn tên
ròng rặt tinh thần
nghỉ ngưng rộn náo
15- THIỀN TÔNG YẾU CHỈ
Nhược dục tham thiền học đạo
đốn siêu phương tiện chi môn
tam khế huyền tân
nghiên cơ tinh yếu
quyết trạch thâm áo
khải ngộ chân nguyên
bác vấn tiên tri
thân cận thiện hữu
thử tôn nan đắc kỳ diệu
thiết tu tử tế dụng tâm
khả trung đốn ngộ chánh nhân
tiện thị xuất trần giai tiệm
thử tắc phá tam giới
nhị thập ngũ hữu
nội ngoại chư pháp
tận tri bất thật
tùng tâm biến khởi
tất thị giả danh
bất dụng tương tâm thấu bạc
đãn tình bất phụ vật
vật khởi ngại nhân
nhậm tha pháp tánh chân lưu
mạc đoạn mạc tục
văn thinh kiến sắc
cái thị tầm thường
giá biên na biên
ứng dụng bất thuyết
Dịch
Như muốn tham thiền học đạo
vượt lên cửa ngõ phương tiện
tâm ghé bến mầu
soi xét tinh mật
vạch cùng chỗ tột
tỏ suốt nguồn chơn
rộng hỏi bề trên
nương gần thiện hữu
tông này khó nắm chỗ diệu
phải trong tơ tóc dụng tâm
mới mong đốn ngộ chánh nhân
mở đầu thềm bực xuất trần
thế là phá ba cõi
hoai mươi lăm loài
trong ngoài các pháp
thấy suốt chẳng thật
từ tâm biến khởi
đều là tên suông
chẳng cần để tâm theo vật
tâm đã chẳng theo vật
vật chẳng ngại tâm
mặc cho pháp tánh lưu tràn
chẳng buông chẳng mắc
nghe thinh thấy sắc
thảy đều bình thường
đây đó mọi bên
thọ dụng chẳng thiếu
16 - GIẢI THOÁT TẤT THÀNH
Như tư hành chỉ
thật bất uổng phí pháp nhục
diệc nãi thù báo tứ ân
bạt tế tam hữu
sanh sanh nhược năng bất thoái
Phật giai quyết định khả kỳ
vãng lai tam giới chi tân
xuất một vị tha tác tắc
Dịch
Chỗ làm như thế
thật không uổng mặc áo pháp
cũng là đền đáp bốn ơn
cứu giúp ba cõi
đời đời nếu không lui sụt
quả Phật quyết định có kỳ
là khách qua lại ba cõi
ra vào làm mẫu cho ngườ
17 - HUYỀN MÔN VÔ LỘ
Thử chi nhất học
tối huyền tối diệu
đãn biện khẳng tâm
tất bất tương tram
Dịch
Tâm tông như thế
cùng huyền cực diệu
chỉ lo bền chịu
ắt chẳng dối lừa
18 – TRUNG CĂN THỌ PHÁP
Nhược hữu trong lưu chi sĩ
vị năng đốn siêu
thả ư giáo pháp lưu tâm
ôn tầm bối diệp
tinh sưu nghĩa lý
truyền xướng phu dương
tiếp dẫn hậu lai
báo Phật ân đức
thời quang diệc bất hư khí
tất tu dĩ thử phù trì
trú chỉ uy nghi
tiện thị tăng trung pháp khí
khởi bất kiến ỷ tùng chi cát
thượng tủng thiên tầm
phụ thác thắng nhân
phương năng quảng ích
khẩn tu trai giới
mạc man khuy du
thế thế sanh sanh
thù diệu nhân quả
Dịch
Như người ở bậc trung thừa
chưa thể chóng vượt
nương nơi giáo pháp thao dượt
ôm tìm kinh bối
gạn tột nghĩa lý
truyền bá phô diễn
tiếp dẫn người sau
báo đền ơn Phật
thì giờ cũng chớ để mất
phải y như thế phù trì
động tĩnh oai nghi
trong Tăng làm hàng pháp khí
chẳng thấy dây leo quấn cội tùng
cao vót ngàn tầm
nhờ gá nhân lành
mà được ích lớn
gấp gìn trai giới
chớ dối bỏ sót
đời đời sanh qua
nhân quả thù diệu
19 - HỐI THÚC TIẾN TU
Bất khả đẳng nhàn quá nhật
ngột ngột độ thời
khả tích quang âm
bất cầu thăng tiến
đồ tiêu thập phương tín thí
diệc nãi cô phụ tứ ân
tích lụy chuyển thâm
tâm trần dị ủng
xúc đồ thành trệ
nhân sở khinh khi
Dịch
Chẳng thể nhàn hạ qua ngày
lảng lảng qua giờ
chẳng tiếc bóng câu
chẳng cầu thăng tiến
hoang tiêu mười phương tín thí
cũng là cô phụ bốn ơn
bịn rịn cho lắm
tâm trần dễ che
chạm việc rối rắm
người người khinh chê
20 – TÔN TRỌNG LINH TÁNH
Cố vân
“Bỉ ký trượng phu ngã diệc nhĩ
bất ưng tự khinh nhi thoái khuất”
nhược bất như thử
đồ tại truy môn
nhẫm nhiễm nhất sanh
thù vô sở tích
Dịch
Nên nói
“Kia đã trượng phu ta cũng được
chẳng nên tự khinh mà chùng bước
nếu chẳng như vậy
hoang phế cửa thiền
lê lết một đời
mà không chỗ ích
21- HƯNG PHẤN TINH THẦN
Phục vọng
hưng quyết liệt chi chí
khai đặc đạt chi hoài
cử thố khán tha thượng lưu
mạc thiện tùy ư dung bỉ
kim sanh tiện tu quyết đoán
tưởng liệu bất do biệt nhân
tức ý vong duyên
bất dữ chư trần tác đối
tâm không cảnh tịch
chỉ vị cửu trệ bất thông
Dịch
Cúi mong
phát dõng mãnh cái chí
lập rộng cao cái nguyền
mỗi mỗi dòm lên thượng lưu
đừng theo thói thường hèn mạt
đời này giải quyết cho xong
do mình chẳng do ai khác
dứt ý quên duyên
chẳng cùng theo trần vọng tác
tâm không cảnh lặng
chỉ vì trệ lâu chẳng thông
22- NGHIỆP QUẢ NAN ĐÀO
Thục lãm tư văn
thời thời cảnh sách
cưỡng tác chủ tể
mạc tuẫn nhân tình
nghiệp quả sở khiên
thành nan đào tỵ
thanh hòa hưởng thuận
hình trực ảnh đoan
nhân quả lịch nhiên
khởi vô ưu cụ
cố kinh vân:
“Giả sử bách thiên kiếp
sở tác nghiệp bất vong
nhân duyên hội ngộ thời
quả báo hoàn tự thọ”
cố tri tam giới
hình phạt oanh bán sát nhân
nỗ lực cần tu
mạc không quá nhựt
Dịch
Thuộc làu văn này
giờ giờ cảnh sách
cố gắng làm chủ
chớ lụy tình đời
nghiệp quả đã lôi
khó mong chạy trốn
hình ngay bóng thẳng
tiếng dịu vang êm
nhân quả rành rành
đâu không lo sợ
Nên kinh nói:
“Giả sử trăm nghìn kiếp
nghiệp tạo vẫn không mất
nhân duyên hội đủ rồi
quả báo mình tự chuốc”
Nên biết ba cõi
hình phạt ràng buộc giết người
nỗ lực chuyên tu
ngày đừng qua rỗi
23 – PHÁP LỮ ĐỒNG ĐĂNG
Thâm tri quá hoạn
phương nãi tương khuyến hành trì
nguyện bá kiếp thiên sanh
xứ xứ đồng vi pháp lữ
nãi vi minh viết
Dịch
Rõ sâu tội lỗi
nên mới khuyên nhau gìn dồi
nguyện trăm kiếp ngàn đời
xứ xứ cùng làm bạn pháp
nên làm minh rằng
24 – TAM GIỚI MỘNG HUYỄN
Huyễn thân mộng trạch
Không trung vật sắc
Tiền tế vô cùng
Hậu tế ninh khắc
Xuất thử một bỉ
Thăng trầm bì cực
Vị miễn tam luân
Hà thời hưu tức
Tham luyến thế gian
Ấm duyên thành chất
Tùng sanh chí lão
Nhất vô sở đắc
Căn bản vô minh
Nhân tư bị hoặc
Quang âm khả tích
Sát na bất trắc
Kim sanh không quá
Lai thế trất tắc
Tùng mê chí mê
Giai nhân lục tặc
Lục đạo vãng hoàn
Tam giới bồ bặc
Dịch
Thân huyễn nhà mộng
Trong không hoa mắt
Mé trước không cùng
Ngằn sau xa lắc
Nổi đây chìm kia
Lên xuống khổ cực
Chưa khỏi ba luân
Bao giờ thôi dứt
Mê đắm thế gian
Ấm duyên thành chất
Từ sanh đến lão
Toàn không chỗ đắc
Căn bản vô minh
Vốn tự lầm lạc
Thời giờ đáng tiếc
Chớp mi khó bắt
Đời này trôi suông
Đời sau bế tắc
Từ mê đến ngộ
Toàn do sáu giặc
Qua lại sáu đường
Ba cõi lăn lóc
25 - NIẾT BÀN TỊCH TĨNH
Tảo phóng minh sư
Thân cận cao đức
Quyết trạch thân tâm
Khử kỳ kinh cức
Thế tự phù hư
Chúng duyên khởi bức
Nghiên cùng pháp lý
Dĩ ngộ vi tắc
Tâm cảnh câu quyên
Mạc ký mạc ức
Lục căn di nhiên
Hành trú tịch mặc
Nhất tâm bất sanh
Vạn pháp câu tức
Dịch
Sớm hỏi minh sư
Nương gần cao đức
Chỉ vạch thân tâm
Khử trừ gai góc
Đời tự dối lừa
Cảnh duyên nào bức
Xét cùng pháp lý
Lấy ngộ làm mức
Tâm cảnh đều quên
Chẳng ghi chẳng nhắc
Sáu căn an nhiên
Đến đi lặng tắt
Một tâm chẳng sanh
Muôn pháp đều dứt.HET=NAM MO BON SU THICH CA MAU NI PHAT.( 3 LAN ).TAM THANH.MHDT.28/6/2012.